منبع: شفقنا –
امروز عکاس مستند اجتماعی و خبری باید به عمق زندگی مردم برود؛ در نشست «چالش های عکاسی در دنیای مدرن» با حضور فاطمه بهبودی و وحید سالمی مطرح شد
شفقنا رسانه – علیرضا عمادالدین: در پنجمین روز از بیست و یکمین نمایشگاه بین المللی مطبوعات، نشست تخصصی «چالشهای عکاسی در دنیای مدرن» برگزار شد. در این نشست که به میزبانی افشین والی نژاد، عکاس و خبرنگار آزاد برگزار شد، فاطمه بهبودی عکاس مستند اجتماعی، وحید سالمی عکاس خبری، امید دیلمی حامی و عکاس کودکان کار و علیرضا والی نژاد عکاس صنعتی به عنوان میهمان حضور داشتند. این نشست که از ساعت ۱۶ در سالن اصلی اجتماعات نمایشگاه آغاز شد میزبان عکاسان، خبرنگاران و علاقه مندان به حوزه عکاسی بود. انچه در ادامه می خوانید گزارش شفقنا رسانه از بخشی از این نشست است که فاطمه بهبودی و وحید سالمی درباره عکاسی مستند اجتماعی و اهمیت آن در جامعه صحبت کردند و پروژه «مادران انتظار» را مورد بررسی قرار دادند:
در ابتدای این نشست افشین والی نژاد مقدماتی درباره لزوم بررسی چالش های عکاسی در دنیای مدرن و تغییر فضای عکاسی به دلیل پیشرفت های چشمگیر تکنولوژی در سال های اخیر به صحبت پرداخت.
او در این باره گفت: «در گذشته های نه چندان دور این فقط عکاسان بحران بودند که با حضور در محل بحران اقدام به عکاسی از حادثه می کردند و حتی شاید ساعت ها زمان نیاز بود تا یک عکس از آنها منتشر شود؛ اما امروز با پیشرفت تکنولوژی یک جوان ۱۴ ساله می تواند با تلفن همراه خود اقدام به عکاسی با کیفیت بسیار بالا کرده و در کسری از ثانیه عکس خود را به تمام دنیا مخابره کند. این اتفاق فضای عکاسی را تغییر داده و یک عکاس حرفه ای باید شرایط متفاوتی داشته باشد تا در کار خود موفق باشد. در این نقطه است که نگاه و دیدگاه در عکاسی حرف اول را می زند.»
پس از ارائه مقدمه ای کوتاه از سوی افشین والی نژاد درباره موضوع این نشست، فاطمه بهبودی مجموعه عکس «مادران انتظار» خود را که چندی پیش به عنوان مجموعه عکس شایان تقدیر در جشنواره World Press Photo سال ۲۰۱۵ انتخاب شده بود، به نمایش گذاشت و درباره اهمیت عکاسی مستند اجتماعی و همچنین مجموعه عکس خود به صحبت پرداخت.
فاطمه بهبودی با اشاره به این نکته که ما از طریق عکاسی مستند اجتماعی می توانیم ملت ها را به یکدیگر نزدیک کنیم یا باعث شویم که ملت ها از هم فاصله بگیرند، درباره مجموعه عکس مادران انتظار گفت: پروژه مادران انتظار عکاسی از اتفاقی است که هر روز در جامعه ما در حال وقوع است و شاید ما از کنار آن به سادگی عبور کنیم. خوشبختانه در سطح بین الملل از این پروژه استقبال خوبی شد و تاثیرگذاری زیادی داشت. این پروژه، داستان زندگی مادران شهید مفقودالاثر ایرانی است که در جنگ ایران و عراق کشته شدند. این جنگ بیش از ۲۲۰ هزار شهید ایرانی بر جای گذاشت که در این بین پیکر ۱۱ هزار شهید ایرانی مفقود الاثر است و هنوز به کشور بازنگشته. این پروژه زندگی تمام مادرهایی است که نزدیک به ۳۰ سال است منتظر فرزندانشان هستند. تا امروز از زندگی ۲۷ مادر شهید مفقودالاثر در ۱۰ شهرعکاسی کرده ام که آخرین شهر بندر لافت بود. مادران شهیدی که من از آن ها عکاسی کردم بعد از حدود ۳۰ سال هنوز با لباس ها و نامه های فرزندانشان زندگی می کنند. آن ها با این دلخوشی ها خودشان را امیدوار نگه داشته اند که روزی فرزندشان به خانه بازخواهد گشت. شاید باورتان نشود ولی بدون استثنا تمام مادران شهیدی که از آن ها عکاسی کردم یادگاری و اثری از فرزند شهیدشان نگه داشته بودند و با آن زندگی می کردند و امید خود را زنده نگه می داشتند. بیشتر آن ها به دلیل بی تابی ای که سال های سال است برای فرزندشان دارند و اشک هایی که در این سال ها ریخته اند، یا بینایی خود را از دست داده اند یا بینایی شان به شدت ضعیف شده. با آن ها که صحبت کنید می گویند تکه ای از وجودم گم شده و امروز بعد از گذشت حدود ۳۰ سال هنوز نمی دانم فرزندم کجاست. یکی از عکس هایی که در این مجموعه می بینید، مادر ۳ شهید در فریدونکنار است که پیکر دو فرزندش به کشور بازگشته اما یکی از فرزندانش مفقود الاثر است. در مدت زمانی که با این مادر شهید سپری کردم متوجه شدم او هر چند مدت یک بار ناخودآگاه از پنجره به بیرون نگاه می کند و همیشه در حال جستجو و انتظار است که پسر من باز می گردد یا یک نامه از او می رسد. نکته ای که در همه این مادران دیدم، انتظار همیشگی شان بود که همواره منتظر یک خبر از فرزندشان هستند. تمام این مادرها نامه ها، دست خط ها، عکس ها و لباس های فرزندانشان را نگه داشته اند و از آن ها انرژی و امید می گیرند که شاید فرزند من زنده باشد. خیلی جالب است که بدانید یکی از این مادران شهید بعد از ۲۶ سال هنوز باور دارد که پسرش زنده است و روزی بازمی گردد و ۲۶ سال است که شب ها چراغ آشپزخانه خانه را روشن می گذارد تا اگر در نیمه های شب پسرش برگشت، راه خانه را گم نکند. مادرهایی هستند که هنوز رختخواب فرزندشان را پهن می کنند یا هنگام خوردن غذا یک بشقاب اضافه برای فرزندشان سر سفره می گذارند که اگر پسرش برگشت بشقاب غذا برایش آماده باشد. داستان مادران انتظار داستان بسیار عجیبی است که وقتی از این مادران برای خیلی از خارجی ها صحبت می کردم آن ها شگفت زده می شدند که مگر می شود یک مادر بعد از گذشت این همه سال هنوز منتظر فرزندش باشد؟ نمی توانستند باور کنند که چنین مادرانی وجود دارند که به هیچ وجه نمی توانند فرزندانشان را فراموش کنند.
بهبودی در ادامه درباره نگاه جوانان امروزی به جنگ و اتفاقات و تبعات آن گفت: متاسفانه تکرار زیاد موضوع جنگ تحمیلی و شهدای گمنام در ایران، باعث شده که جوانان ایرانی نسبت به خیلی از مسائل و اثرات جنگ و شهدای گمنام کمی بی تفاوت شوند و عمق داستان را درک نکنند. یکی از اهداف اصلی من همین بود که بروم، جستجو کنم، مادران شهدای گمنام را بیابم و از زندگی آن ها عکاسی کنم تا جوانان با زندگی آن ها بیشتر آشنا شوند. عکاس مستند اجتماعی باید دغدغه های مردم را بشناسد و به دنبال آن دغدغه ها برود و پاسخ آن ها را پیدا کند. من به این دلیل این پروژه را انتخاب کردم که خیلی از جوانان ایران تصور می کنند خانواده های شهدا ثروتمند هستند. من از ۲۷ مادر شهید عکاسی کردم و دیدم که هیچ کدام از آن ها ثروتی نداشتند. مادر شهیدی را دیدم که بعد از زلزله نزدیک به یک سال است در چادر زندگی می کند و هیچ کسی به او کمک نمی کند. واقعیتِ چیزی که من می دیدم با ذهنیتی که در جامعه وجود داشت کاملا متفاوت بود. این پروژه شاید کمک کوچکی کرد تا واقعیت زندگی این مادران برای خیلی از مردم روشن شود.
در ادامه وحید سالمی عکاس خبریِ خبرگزاری آسوشیتد پرس در ایران درباره تغییر فضای عکاسی در دنیای مدرن امروز نسبت به گذشته گفت: امروزه موبایل های پیشرفته به بازار آمده، وسایل الکترونیکی تصویری جدیدی ظهور کرده که تصویر را ثبت می کنند و به راحتی می توان آن ها را در شبکه های اجتماعی به اشتراک گذاشت. اگر قبلا عکاسی که مثلا به ویتنام می رفت و عکاسی می کرد ۳-۴ روز زمان لازم بود تا عکسش به نیویورک یا پاریس برسد و در روزنامه ها چاپ شود، امروز زمانی است که در حالی که رخداد های بسیار لحظه ای و قطعی در حال وقوع است، عکس آن حادثه می تواند در کسری از دقیقه مخابره شود و دنیا عکس ها را ببیند. شما با موبایلتان عکاسی می کنید و همان لحظه می توانید عکستان را در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید و در همه جای دنیا آن عکس را ببینند. این یکی از چالش های جدید عکاسی خبری و مستند اجتماعی است. من در کانتکس عکاسی خبری و عکاسی مستند اجتماعی صحبت می کنم. این یکی از اساسی ترین چالش هاست. اما یک راه برون رفت، مقابله، مفاهمه، دیالوگ با این چالش یا هر اسم دیگری که می توان روی آن گذاشت، این است که عکاسان خبری و عکاسان مستند اجتماعیِ جدید دیگر نمی توانند امیدوار باشند که صرفا با حضور در صحنه و عکاسی از آن حادثه، عکسشان را مخابره کنند. چون قریب به یقین قبل از این که آن ها به صحنه وقوع حادثه برسند، آنجا موبایل ها حاضر بوده اند و با لنزهای خیلی خوب عکس گرفته اند. حتی قبل از این که عکاسان خبری خبردار شوند که چنین اتفاقی رخ داده است. گاهی اوقات خود عکاس ها از شبکه های اجتماعی خبردار می شوند که یک اتفاق به وقوع پیوسته؛ یعنی قبل از هر چیز عکس آن حادثه مخابره شده است.
وحید سالمی ضمن تمجید از پروژه مادران انتظار فاطمه بهبودی راه حل این چالش را اینگونه توصیف می کند: تنها کاری که به ذهن بنده می رسد و در حال حاضر عکاس خبری و مستند اجتماعیِ جدید باید انجام دهد این است که به عمق ماجرا برود. به عمق زندگی جوامع برود و منتظر نباشد تا حتما رخدادی مثل اتفاقات لحظه ای که در خبر و ژورنالیزم از آن ها به عنوان Spot News یاد می کنیم اتفاق بیافتد. کاری که خانم فاطمه بهبودی به بهترین شکل آن را انجام داده است. کاری که بعد از این اگر عکاسان ما می خواهند عکسشان دیده شود و با دنیا حرف بزند باید انجام دهند و به عمق جوامع بروند؛ دقیقا همان کاری که عکاسان خبری قدیمی و معتبر می کردند. رفتن به عمق زندگی جوامع تا عکسشان حرفی برای گفتن داشته باشد. اما این کار، بسیار سخت است. عکاسی کردن از ۲۷ مادر شهید که هر کدام از آن ها در شهر و استان خاصی زندگی می کنند کار بسیار دشواری است. مسائل لجستیکی در عکاسی خبری و مستند اجتماعی یکی از نکات بسیار مهم است؛ این که شما قادر باشید کارها را مدیریت و برنامه ریزی کنید. فقط این نیست که صرف داشتن یک دوربین برای عکاسی کفایت کند. عکاسان زیادی وارد جامعه عکاسی ما می شوند اما این که آن ها تا آخر بتوانند باقی بمانند، مسئله مدیریت کار است. این که بتوانند دوام بیاورند و به شهرهایی که خانم بهبودی رفتند سفر کنند، مادران را پیدا کنند، جامعه هدفشان را بشناسند، از دغدغه ها آگاه باشند، مجوزهای لازم را از ارگان های مختلف تهیه کنند و …. . شاید اگر شما در کشور دیگری باشید نیاز به این همه مجوز نباشد ولی در ایران برای هر پروژه ای باید مجوزهای بسیاری تهیه کنید. همین پروژه ای که خانم بهبودی عکاسی کرده به مجوزهای مختلفی نیاز دارد. بخش لجستیک کار خیلی پر اهمیتی است. این که این کارها را انجام دهی، هزینه کنی، وقت بگذاری، حوصله ات سر نرود و پیگیری کار را رها نکنی برای یک عکاس مستند اجتماعی و خبری خیلی مهم است. پس وقتی ما صحبت از چالش می کنیم، یعنی می گوییم آقای عکاس خبری، خانم عکاس مستند اجتماعی حواست باشد که در حال حاضر دیگر دوربین ها، موبایل ها، وسایل مخابراتی جدید و شبکه های اجتماعی متعدد که شما می توانید به سرعت عکس ها را در آن منتشر کنید و همچنین مصرف کننده، تهیه کننده، توزیع کننده و … دست به دست هم داده اند و همه چیز خیلی نزدیک به هم حضور دارد و کار را دشوار کرده است؛ در چنین فضایی اگر حواست را جمع نکنی سایرین از تکنولوژی جدید استفاده کرده، عکس می گیرند و منتشر می کنند. بدون هیچگونه هزینه و پرداخت پولی عکس های مختلف از اتفاقات منتشر می شوند و همه دنیا آن ها را می بینند. بنابراین باید بدانی که بعد از این چه باید کرد. اگر راجع به چالش صحبت می کنیم یکی از اساسی ترین چالش ها همین چالش است و باید به شدت تلاش کنیم که مثل عکاسان خوب گذشته به عمق برویم و چنین عکس های خوبی که خانم بهبودی گرفتند بگیریم. این عکس ها، عکس هایی است که باقی می ماند. امیدوارم در آینده کسانی داشته باشیم که از کاری که خانم بهبودی انجام داده پیروی کنند. اطلاع دارم که خانم بهبودی در حال انجام کارهای جدیدی است و به عنوان عکاسی که فقط منتظر این است که دری به دیواری بخورد، ماشینی به قطاری بخورد یا جایی افتتاح شود (که این هم بخشی از کار ماست و چاره ای نیست) فعالیت نمی کند و به عمق زندگی مردم می رود و از زندگی آن ها عکاسی می کند. چنین عکس هایی هستند که در آینده باقی می مانند و وقتی تبدیل به کتاب شوند، دیگر سال های سال برای بشریت ماندگار و مستند شده و مورخان و مردم از آن ها استفاده می کنند. این عکس ها هستند که در حقیقت برای جامعه امروز فرهنگ سازی می کنند.
انتهای پیام
