در دومین نشست دوسالانه عکس: تدریس، مترجمان را وادار به ترجمه کرده است در دومین نشست دوسالانه عکس که به موضوع «ترجمه متون نظری عکاسی» اختصاص داشت، اینطور نتیجه گرفته شد که تدریس یکی از الزاماتی است که مترجمان را وادار به ترجمه کرده.
به گزارش روابط عمومی انجمن عکاسان ایران، دومین نشست سیزدهمین دوسالانه عکس ایران ساعت ۱۷:۳۰ روز سه شنبه، هفتم بهمن با موضوع «ترجمه متون نظری عکاسی» با مدیریت محمد خدادادی مترجم‌زاده و اعضای نشست شامل اسماعیل عباسی، کیهان ولی نژاد، محسن بایرامی نژاد و حسن خوبدل در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.
مترجم‌زاده در ابتدای نشست گفت:«از سال ۵۰ تاکنون قریب به ۱۵۰ عنوان کتاب در زمینه ترجمه کتاب‌های عکاسی منتشر شده است. البته برخی عناوینی را که در این فهرست ثبت شده، کسی ندیده است و به دلیل کتاب‌های ترجمه شده‌ای که در سال‌های اخیر سرعت بیشتری گرفته‌اند، من عنوان نهضت ترجمه را برای آن انتخاب می‌کنم.
در این سال‌ها محققان زیادی دست به ترجمه کتاب‌های عکاسی زده‌اند و افرادی که امروز در این نشست حضور دارند، نمایندگانی از مترجمان این کتاب‌ها هستند. در وهله اول می‌خواهیم ببینیم معیار انتخاب آنها برای ترجمه یک کتاب چیست؟»
اسماعیل عباسی، دبیر سیزدهمین دوسالانه عکاسی و از مترجمان باسابقه کتب عکاسی در ادامه گفت:«من از ۱۵ سالگی ترجمه را به زور حیم (فرهنگ لغات) شروع کردم و بعد کتاب‌هایی در مورد نقش علم در تاریخ، زندگی‌نامه یک شاعر معترض اوکراینی، نمایشنامه‌ای از بکت و. ترجمه کردم اما یکجایی با این مسئله روبرو شدم که به بیراه می‌روم. ممکن است ترجمه کتاب‌هایی از شاخه‌های مختلف مفید باشد اما نهایتا اگر می‌خواهید نتیجه بگیرید باید مسیر مشخصی را انتخاب کنید و به همین دلیل دست به انتخاب زدم که خودم نام آن را «تصمیم خونین با خودم» گذاشتم.»
او با بیان اینکه در نهایت او عکاسی را به عنوان مسیر مشخص خود در ترجمه انتخاب کرده است، افزود:«اولین کارم را با یک مجموعه ۱۷ جلدی شروع کردم. دلیل انتخاب این کتاب آن بود که سوال‌های متعددی را در مورد عکاسی پاسخ می‌داد و از نظر کتاب سازی فوق العاده بود. در بالای کتاب تیتری وجود داشت و بعد از آن تیتر اصلی آمده بود. در ادامه هم عکس، شرح عکس و پیش از وورد به مطلب، خلاصه‌ای از متن قرار داشت که شبیه لیدهای خبری بود. من این کتاب را انتخاب کردم چون بهترین کتاب پایه‌ای بود که می‌شد، ترجمه کرد. بعد از انهم به سراغ ترجمه فرهنگ عکاسی رفتم چون در دانشکده حقوق یکی از استادانم گفته بود دائره المعارف دیدرو در انقلاب فرانسه موثر بود و این موضوع در ذهنم نقش بست که دایره المعارف می‌تواند پایه فرهنگ باشد و تعاریف را مشخص کند.»
او افزود:«اعتقادم به آموزش پایه‌ای است و معتقدم همه دانش‌ها باید از پایه شروع شوند. وقتی کتاب‌های مختلفی ترجمه می‌کنید، آشفته کاری می‌شود. در ۲۸ سال تدریس از عکاسی پایه شروع کردم چون معتقدم پایه محکمی برای دانشجو بوجود می‌آورد و به همین دلیل هم بود که به سراغ فرهنگ عکاسی رفتم.»
او در مورد دلیل ترجمه کتاب «نقد عکس» گفت:«این کتاب را انتخاب کردم چون احساس کردم در دانشگاه به چنین کتابی نیاز است و برخی از درس‌های دانشگاهی ما منبع مناسبی نداشتند. تا آن زمان که من این کتاب را ترجمه کردم، نقد عکس بیشتر در مورد تاریخچه عکس بود. اگر بعد از این کتاب به سراغ فتوژورنالیسم رفتم به این دلیل بود که در این زمینه کتاب پایه‌ای نبود.»
عباسی با بیان اینکه در انتخاب کتاب دقت زیادی می‌کند، عنوان کرد:«برای انتخاب کتاب فتوژونالیسم در سایت آمازون جستجوهای زیادی کردم تا به کتاب کاملی برسم. کتاب‌های دیگری هم بود اما کتابی که من انتخاب کردم برای کسی نسخه صادر نمی‌کرد و خود شما هستید که با خواندن آن راه خودتان را پیدا می‌کنید.»
او گفت که یکی از دلایل انتخاب کتاب‌هایی که تاکنون ترجمه کرده، جنبه آموزشی آنها بوده است تا به نیازهای جامعه پاسخ بدهند.
در ادامه ولی‌نژاد، در مورد نحوه گزینش کتاب برای ترجمه‌هایش گفت:«در درجه اول علاقه، مهم است اما در مرجله بعد شناسایی نیاز مخاطب باید همزمان با اصالت منبع همراه باشد. «نام پرستی» باعث شده است، مترجم وقتی به نام نویسنده نگاه می‌کند و می‌بیند ناشر خوبی هم آن را منتشر کرده، کتاب را ترجمه کند اما یکی از مواردی که مترجم باید به آن اهمیت دهد، مدت زمانی است که برای گزینش کتاب درنظر می‌گیرد چون این زمان حتی می‌تواند از زمان ترجمه کتاب هم بیشتر باشد.» به گفته او در انتخاب یک کتاب باید به این موضوع هم توجه کرد که کتاب فعلی نویسنده با آثار پیشین او چقدر در ارتباط است یا اینکه نویسنده کسی است که از این شاخه به ان شاخه می‌پرد.
ولی‌نژاد افزود:«آنچه باعث معروف شدن عکاسان خارجی شده، قدرت رسانه‌هایشان است. سیستم ما براساس نفی شروع شده است. اینجا وقتی کتابی نوشته می‌شود، بیشتر به نکات منفی آن نگاه می‌کنند تا نکات مثبت و در حوزه مباحث نظری بیشتر به شهرت نویسنده توجه می‌شود.»
او یکی دیگر از معیارهای انتخاب یک کتاب را منبع بودن آن دانست:«توجه کنید کتابی که قرار است ترجمه کنید، چقدر در مقاله ها به عنوان منبع استفاده شده است. بحث دیگر هم عدم تکرار است. اگر ما کشوری بودیم که تیراژ کتاب‌هایمان زیاد بود، یک کتاب با چندین ترجمه اشکالی نداشت. مسئله بعدی ایجاد سایتی برای تبادل اطلاعات میان مترجمان است تا از این طریق بتوان جلوی تکرار ترجمه‌ها را نیز گرفت.»
مترجم زاده در ادامه، این پرسش را مطرح کرد که چگونه می‌شود جلوی ترجمه‌های تکراری را گرفت. بایرام‌نژاد با بیان اینکه موافق چندین ترجمه از یک کتاب نیست و این کار باعث می‌شود داشته‌هایمان با نیازهایمان همخوانی نداشته باشد، در انتخاب معیارهای انتخاب کتاب برای ترجمه چنین توضیح داد:«من مترجم تخصصی عکس نیستم و کارم را با معلمی در این زمینه شروع کردم. وقتی در دانشگاه تدریس کردم، احساس نیاز در مورد داشتن منبعی برای یکی از دورس باعث شد به سراغ ترجمه کتاب بروم. البته این موضوع را مطرح کنم که انتخاب کتاب براساس نیازهای شخصی لزوما سودمند نیست.»
خوبدل، دیگر مترجم حاضر در این نشست هم در مورد جلوگیری از ترجمه‌های تکراری عنوان کرد:«راه‌هایی برای این کار هست مثلا در ترکیه انجمن‌های تخصصی وجود دارد که برحسب نیازهای موجود، کتابی را پیشنهاد و آن را به مترجم می‌دهند یا اینکه ناشران می‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند و از این طریق کتاب‌های تکراری منتشر نشود.»
او در توضیح معیارهای خود برای انتخاب کتاب عنوان کرد:«قبل از عکاسی بشدت به حوزه زبان علاقه‌مند بودم ولی از وقتی که از مقطع ارشد وارد عکاسی شدم، به این موضع علاقه پیدا کردم. من برای انتخاب کتاب از پیشنهاد دوستان استفاده می‌کنم البته به هیچ وجه سفارش نمی‌گیرم اما پیشنهادهای دوستانه را بررسی می‌کنم و بعد از اینکه به نتیجه رسیدم از مشورت دیگران هم استفاده می‌کنم.»
مترجم‌زاده نیز اظهار کرد:«می‌توان اینطور نتیجه گرفت که تدریس یکی از الزاماتی است که مترجمان را وادار به ترجمه کرده است. ترجمه‌های یک مترجم به مرور پازل فرهنگ عکاسی را شکل می‌دهد. این ترجمه‌ها چقدر می‌تواند برای فرهنگ عکاسی سودمند باشد؟ بنظرم نقش مترجم‌های ما برای این سودمندی باید قوی‌تر باشد. چه راهکارهایی برای سومدمندی ترجمه‌ها وجود دارد؟»
عباسی در پاسخ به این سوال گفت که کاربردی بودن یک کتاب، اساس کار است و پس از آن ولی نژاد هم اظهار کرد:«با داشتن ۱۸۰ سال سابقه عکاسی هنوز کتاب‌های زیادی در زمینه فنی عکاسی نداریم. ۱۱۴ کتاب در زمینه فنی چاپ شده اما وقتی قرار است از این بخش در کنکور سوالی مطرح شود، ۲_۳ کتاب مرجمع بیشتر نداریم. ضمن اینکه ما در ترجمه واژه‌ها گسستگی زیادی داریم. گاهی یک کلمه در صفحات مختلف یک کتاب ترجمه های مختلفی شده است. اگر ما در قبال کار خودمان مسئولیت قبول نکنیم چه کسی مسئولیت قبول می‌کند؟ بخش عمده نبود سودمندی، نبود انسجام است و بخش دیگر این است که کتاب‌ها از سوی اساتید منتشر نمی‌شود.»
خوبدل همچنین یکی از مشکلات انتشار کتاب را نبود بازخود توصیف کرد:«ما با بازخوردهای خوانندگان مواجه نمی‌شویم. اگر سر کلاس درس نرویم و دانشجویانمان در مورد کتاب نگویند، متوجه نمی‌شویم کتابمان چه تاثیری داشته است. اگر کتاب‌ها فهمیده می‌شدند، خیلی از کتاب‌هایی که در سطح منتشر می‌شوند، دیده نمی‌شدند. من همیشه به ناشر می‌گویم نشانی پست الکترونیک (ای میل) من را در ورودی کتاب قرار دهد تا متوجه انتقادها شوم اما تا به حال هیچ واکنشی بدستم نرسیده است.»
مترجم زاده در پاسخ به این وضعیت گفت:«عدم بازخود به این موضوع برمی‌گردد که کتاب‌ها مورد نقد، بررسی و توصیف قرار نمی‌گیرند و بعضی وقت‌ها برای خواندن یک کتاب از دانشجو می‌خواهیم درباره کتاب نقد بنویسد تا مجبور به خواندن کتاب شود.»
سیزدهمین دوسالانه عکس ایران تا ۲۰ بهمن از ساعت ۱۰ الی ۱۹ روزهای یک شنبه تا جمعه در موزه هنرهای معاصر واقع در خیابان کارگر شمالی، جنب پارک لاله درحال برگزاری است.
