منبع: روزنامه شهرآرا –
غلامرضا زوزنی- نمی‌توان نامش را «سرقت» گذاشت، اما چیزی کم از سرقت هم ندارد. این را که بدون اجازۀ صاحب اثر، اثر هنری را در کتابی یا مجله و روزنامه‌ای یا به‌اقتضای این روز‌ها در فضای مجازی منتشر کنیم چه می‌توان خواند؟!
در فضاهای مختلف بارها و بارها با این پدیده روبه‌رو شده‌ایم که فیلم، عکس و یا مطلبی بدون رعایت حقوق مادی و معنوی صاحب آن منتشر می‌شود و دست مؤلف هم به هیچ‌جا بند نیست. این موضوع که دامن همۀ صنوف جامعۀ هنری، اعم‌از سینماگران، نویسندگان و …، گرفته است چند‌وقتی است در‌میان عکاسان خراسانی نیز خودش را عیان کرده است. همین مسئله باعث شد شهرآرا در این گزارش، هم‌صدا با عکاسان شهر، در نکوهش این اتفاقات صدایی برآورد.
قانون‌بی‌قانون!
در بررسی موارد قانونی در‌این‌زمینه دریافتیم که قانون‌گذار برای جلوگیری از این سرقت‌ها تدبیری اندیشیده است و در موضوعات مختلف مجازات‌هایی، از حبس‌های ماهانه و سالانه تا جرائم نقدی، درنظر گرفته است، اما مسئله خلأ قانونی نیست و آنچه شکاف ایجاد کرده است روند رسیدگی به قانون است که به‌دلیل فرسایشی‌شدن باعث شده در اکثر موارد شاکی از مطالبۀ حق خود منصرف شود. در‌خلال رسیدگی به پرونده‌های خانوادگی، کیفری و جنایی شاید توقع رسیدگی به قانون «حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان» دور از انتظار است و ظاهراً باید جامعۀ هنر دندان روی جگر بگذارند و تضییع حقوق مادی و معنوی‌شان را ببینند و دم نزنند. اینکه فضای مجازی سهل‌الوصول و دردسترس همه است و هر شخص حقیقی یا حقوقی‌ای که اراده کند می‌تواند در آن مطلبی را منتشر کند معنایش این نیست که موانعی قانونی برای آن وجود ندارد؛ بلکه تمام آثاری که در فضای مجازی منتشر می‌شوند نیز مانند انتشار در فضای حقیقی مشمول قانون «حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان» می‌شوند و قابل‌طرح در دادگاه هستند.
این حق‌الناس است
رضا رادپور عکاس و مستند‌ساز مشهدی است که چندین‌بار عکس‌هایش را بدون رعایت حقوق مادی و معنوی او در فضاهای مختلف منتشر کرده‌اند. اخیراً بدون اطلاع رادپور عکسی از عکس‌های وی در فضای مجازی منتشر شده است و او، علی‌رغم اعتراضی که داشته است، موفق نشده جلوِ انتشار آن را بگیرد.
او در گفتگو با شهرآرا در‌این‌باره گفت: «رواج‌یافتن این سرقت‌ها در جامعه باعث سرخوردگی جامعۀ فرهنگی می‌شود. او ادامه داد: «وقتی یک فعال فرهنگی-هنری از بازخورد اثر هنری‌اش اطمینان نداشته باشد و نتواند با مخاطبش ارتباط برقرار کند رفته‌رفته از تولید اثر جدید بازداشته می‌شود.».
او همچنین افزود: «اگر فردی معتقد به آموزه‌های دینی باشد این را نوعی حق‌الناس می‌داند و هرگز دست به انتشار بدون اجازۀ عکس‌هایی که با زحمت عکاسی شده‌اند نمی‌زند.».
رعایت حقوق هنرمندان یک فرهنگ است
سید‌جلیل حسینی زهرایی هم یکی از عکاسان و خبرنگاران پیش‌کسوتی است که سال‌های سال است در عرصۀ عکاسی در این شهر فعالیت داشته و به تدریس عکاسی در مقاطع مختلف می‌پردازد. کمتر کسی است که در عکاسی فعالیت داشته باشد و نام او را نشنیده باشد. با همۀ این احوال زهرایی هم از گزند سارقان آثار هنری در امان نمانده است. او در گفتگویی که با شهرآرا داشت گفت: «در اغلب هنر‌ها، مانند خوش‌نویسی، نقاشی، کاریکاتور و …، نام مؤلف در اثر درج می‌شود، اما در هنر عکاسی این حق معنوی عکاس لحاظ نمی‌شود.».
او همچنین از دغدغه‌هایش گفت و تصریح کرد: «بنده و همکارانم در عکاسی چندین سال است که پیگیر حقوق مادی و معنوی‌مان هستیم که متأسفانه به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم.». او ادامه داد: «رعایت حقوق عکاسان باید از مطبوعات و رسانه‌ها شروع شود و همکاران مطبوعاتی ما که بیشتر از رسانه‌های دیگر به این مسئله مبتلا هستند به رعایت حقوق عکاسان مبادرت ورزند.».
این پیش‌کسوت عکاسی به خود و همۀ همکارانش توصیه کرد که روحیۀ مطالبه‌گری داشته باشند و تصریح کرد: «ما نباید با رسانه‌ها و مطبوعاتی که حقوق مادی و معنوی‌مان را رعایت نمی‌کنند همکاری کنیم.». او در پایان با بیان اینکه رعایت حقوق هنرمندان یک فرهنگ است افزود: «این کار نیاز به یک فرهنگ‌سازی دارد و همه باید باور کنند که یک عکس با هزینه و زحمت فراوان ثبت می‌شود و پشت آن سال‌ها تجربه قرار دارد که باید قدر آن دانسته شود.».
اگر پیگیری نکنیم، هنرمندان نسل آینده سرخورده می‌شوند
به‌سراغ یکی از مسئولان انجمن عکاسان خراسان رضوی رفتیم و در‌این‌باره از او هم پرسیدیم. شرمین نصیری، مسئول کمیتۀ آموزش انجمن عکاسان، هم از وجود این خلأهای قانونی گله کرد و از تشکیل یک کمیتۀ حقوقی در انجمن عکاسان خبر داد که قرار است به این موارد رسیدگی کند. او همچنین به روند فرسایشی رسیدگی به این‌دست از جرائم اشاره کرد و گفت: «مورد‌هایی در مشهد وجود داشته‌اند که به‌دلیل طولانی‌بودن زمان رسیدگی قضایی و همچنین هزینه‌بر‌بودنشان از ادامۀ احقاق حق خود منصرف شده‌اند.». نصیری همچنین با بیان اینکه انجمن عکاسان به‌عنوان یک صنف مسئول پیگری این جرائم و رسیدگی به آن‌هاست تأکید کرد: «انجمن عکاسان خراسان در موارد حقوقی درقبال اعضا متعهد است و دنبال احقاق حق آن‌ها خواهد بود.». او همچنین در گلایه‌ای از مدعیان امور فرهنگی-هنری کشورمان در رسته‌ها و سازمان‌های مختلف افزود: «متأسفانه به‌دلیل رعایت‌نشدن قانون کپی‌رایت در کشور رسانه‌ها و خبرگزاری‌های نو‌پا، به‌ویژه از نوع اینترنتی، گاهی کمترین احساس مسئولیتی در‌برابر حقوق معنوی و مادی هنرمندان، به‌ویژه عکاسان، نمی‌کنند.». عضو مسئول انجمن عکاسان افزود: «بسیار زیاد دیده‌ایم که نامبردگان عکس‌های مد‌نظرشان را به‌سرقت می‌برند و حتی قسمتی را که در آن نشان هنرمند عکاس در عکس حک شده است به‌طرز شیطنت‌آمیزی برش می‌زنند و از عکس استفاده می‌کنند.». نصیری از همکاران عکاسش خواست این‌گونه موارد را تا دستیابی به بهترین نتیجه پیگیری کنند و دلیل این سماجت و اصرار را هم جلوگیری از سرخوردگی نسل‌های آیندۀ هنرمندان جوان کشور برشمرد.
