1. خانه
  2. اخبار
  3. از میان رسانه ها
  4. جادوی عکس‌های قاجاری

جادوی عکس‌های قاجاری

منبع: ایسنا –

عکس با خودش حس و حال عجیبی می‎آورد، انگار لحظه‎ای، آنی را ثبت کنی در زمان و وقتی که آن «آن» ثبت شد، دیگر از گذشته خارج می‎شود و با همه آینده پیوند می‎یابد. انگار زمان‎ها با هم موازی می‎شوند و دیگر «گذشته» معنای همیشگی‌اش را از دست می‎دهد.

1451723661245_438-8.jpgگویی عکس تبدیل می‎شود به ماشین زمان، برای اینکه از درون آن به زمان دیگری سفر کنیم. حس و حال عکس‎ها وقتی بیشتر می‌شود که فاصله زمانی‌مان با آن‏ها بیشتر باشد، مثل عکسی از کودکی خود یا عکسی از زمانی که ما هنوز در این دنیا نبوده‎ایم و البته جهان همچنان وجود داشته و ما با دیدن عکسی از گذشته‌های دور، پرتاب می‎شویم به آن لحظه از دست رفته و انگار می‎توانیم آن لحظه را زندگی کنیم.

عکاسی در ایران، هنر شناخته شده و باسابقه‎ای است و شاید جالب باشد که بدانید بخش بزرگی از قدیمی‎ترین عکس‎های جهان در ایران است. سر و کله عکاسی حدودا سه سال بعد از اعلام موجودیت در جهان، در ایران پیدا می‏‌شود و پیشرفت فوق‎العاده‏‌ای دارد، این اتفاق البته بیشتر مرهون علاقه شاه عجیب و غریبی چون ناصرالدین شاه به عکاسی است؛ عجیب و غریب از این نظر که او جزو تنها پادشاهان جهان است که توانسته در کنار امور کشورداری و اداره حرمسرای پر طول و تفصیلش به سفرنامه‎نویسی، خوشنویسی، نقاشی و عکاسی هم بپردازد.

او دوربین را به دورن حرمسرای خود برده و تصاویر یگانه‎ای خلق کرده است. عکس‎های ناصرالدین شاه از این نظر که شامل تصاویری نادیده از حرمسرا، زنان و مادرش می‎شود، بسیار یگانه است، او حتی لقب اولین عکاس سلفی جهان را هم دارد، عکس او و زنان حرمسرایش در آیینه، عکس منحصر بفردی است. او همچنین به دیگران اجازه داده دوربین دست بگیرند و از مردم، دربار، بناها و طبیعت عکس بگیرند.

ناصرالدین شاه حتی رشته عکاسی را در دارالفنون تاسیس می‌کند و برای انجام کارهای عکاسی، ظهور، چاپ و تهیه شیشه‌های حساس،حیاط و عمارتی از ساختمان‌های سلطنتی کاخ گلستان را به عکاسخانه دربار اختصاص می‏‌دهد و «عکاسخانه مبارکه» را بنیاد می‌‏نهد و دست‌خطش پای بسیاری از عکس‎هایش با عبارت «خودمان انداختیم» باقیست.

از معروف‎ترین عکاسان قاجاری می‏‌توان به آقا رضاخان اقبال السلطنه (مدیرعکاسخانه شاه)، عبدالله قاجار (از دانش‌آموختگان دارالفنون بود که عکاسی را در فرانسه فراگرفت و در آموزش عکاسی حرفه‌ای در ایران نقش مؤثری بر عهده داشت)، میرزا احمد عکاس (از نخستین عکاسان ایرانی)، میرزا ابراهیم خان عکاس باشی (عکاس‌باشی دربار ناصرالدین شاه و نخستین فیلم‌بردار ایرانی است که عکاسی را در پاریس آموخت)، جلیل‌الدوله قاجار (از شاهزادگان قاجاری که عکاس دربار شد) و یوسف‌خان عکاس (از عکاسان درباری) اشاره کرد.

علاوه بر عکاسان ایرانی، گنجینه‎ای از عکس‎های عکاسان خارجی نیز باقیست که از دربار، همچنین زندگی روزمره مردم معمولی گرفته شده است، سرجیولویتسکی، هربرترز، آرتورجیمز، آنتوان سورگین، لوییجی مونتابونه و روسی خان از مهمترین عکاسان خارجی هستند که در دوران قاجار در ایران عکاسی کردند.

مرکز اسناد تصویری کاخ گلستان مجموعه‌‏ای ارزشمند از این عکس‎های گرانبهای تاریخی را در خود جای داده است که شامل عکس‌های عکاسان ایرانی و خارجی است.

مجموعه‎ای از ۲۵ عکس کمتر دیده شده دوران قاجار از میان گنجینه عکس‌های موجود از سوی مرکز اسناد تصویری کاخ گلستان در اختیار ایسنا قرار داده شده است.

زن یهودی

*عکس پیرزنی است که قلیان می‌کشد و عکاس ادعا کرده که او ۱۰۵ سال سن دارد. زیر عکس نوشته شده است: «زنیست یهودیه بلقیس نام دماوندی بسن صد و پنج سالگی در دماوند عکس افتادست.»

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

انیس‌الدوله سوگلی ناصرالدین شاه

*در این عکس انیس‌الدوله با روبند و چتری سوار بر اسب دیده می‌شود. انیس‎الدوله سوگلی ناصرالدین شاه بوده است. او یکی از قدرتمندترین زنان ناصرالدین شاه بوده که مقامی در حد ملکه سلطنتی داشته و از سوی شاه نشان حمایل آفتاب و تمثال همایونی دریافت کرده است. انیس الدوله دخترکی یتیم بوده که چوپانی می‌کرده و ناصرالدین شاه در یکی از شکارهایش او را می‌بیند و شیفته خوش صحبتی‌اش می‌شود. او مانند جیران دیگر همسر محبوب ناصرالدین شاه از طبقات پایین جامعه به دربار رسیده است. انیس‌الدوله تقریبا تنها زن ناصرالدین شاه بود که چنان قدرتی داشته که می‌توانسته با شاه دعوا و قهر کند. او در سفر ناصرالدین شاه به اروپا او را همراهی می‌کند، اما وقتی شهردار مسکو می‌خواسته با او دیدار و دسته گلی تقدیمش کند، مشیرالدوله صدراعظم وقت، او را به تهران بر می‌گرداند و شاه در سفر نگران عصبانیت او از بازگردانده شدنش به تهران بوده و در تلگراف‌هایش احوال او را جویا می‌شود.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

دیوانه‌ای در شهرستانک

*این عکس را یوسف خان عکاس در سال ۱۳۱۲ هجری قمری از مردی که به نظر او دیوانه می‏‌آمده، گرفته است. پایین عکس هم نوشته شده است: «دیوانه ایست که در شهرستانک بنظر مبارک رسید عکس افتاده است.»

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

پسر گنده

*این عکس را هم یوسف خان در سال ۱۳۱۲ هجری قمری از پسری چاق گرفته و در توضیح عکس هم نوشته است: «پسر گنده است یزدی حاجی اسمعیل نام.»

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

کودکان دربار قاجار

*گروهی از دختران و پسران در دربار قاجار که به نظر می‎رسد که فرزندان کنیزان و ندیمان باشند.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

عکس‌ در آیینه

* این عکس‌های در آیینه که امروز هم هنوز طرفداران خودش را دارد در دربار قاجار هم محبوب بوده. در این عکس درباریانی چون منشی باشی، ادیب الممالک و عزیز السلطان دیده می‌شوند.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ناصرالدین شاه در میان درباریان

* عکس از ناصرالدین شاه که با حالتی مقتدر در میان درباریان ایستاده است. زیر عکس آمده: «تمثال مبارک همایون روحنا فدا در باغ دوشان تپه در روز ورود بدارلخلافه از سرخه حصار که مراجعت از سفر فیروز کوه و سوادکوه است».

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

مجلس شهادت طفلان مسلم

* این عکس هم مراسم تعزیه را نشان می‌دهد که مردان در یک سو و زنان با چادر و روبند سوی دیگر مجلسند. زیر عکس نوشته شده: «مجلس شهادت طفلان مسلم است.»

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

دلقک‌های محبوب ناصرالدین شاه

*این هم عکسی یادگاری از دلقک‎های ناصرالدین شاه. در این بین دلقک‎های محبوب ناصرالدین شاه یعنی «کریم شیره‎ای» و «عباس گنده» هم دیده می‎شوند. کریم شیره‎ای که سمت چپ تصویر روی زمین نشسته، از دلقک‏‌های محبوب دربار ناصرالدین‌شاه بوده، او از رعایت ادب به شاه و درباری‎ها معاف بود و اجازه داشته هرچه دلش می‌خواهد بگوید. او حتی در زمان خفقان سیاسی ناصرالدین‌شاه، با ایهام و کنایه سفرهای شاه قاجار را که در آن زمان هزینه‌های زیادی در پی داشته به طنز و انتقاد می‌کشیده است. محبوبیت کریم شیره‏‌ای پیش ناصرالدین شاه آنقدر بوده که برای مرگش سه روز عزای عمومی اعلام می‎شود. عباس گنده هم که از دلقک‎های مشهور و جفت هنری کریم شیره‎ای بوده، در این عکس کلاهی بزرگ بر سر دارد.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

مرد کوتاه قد و پسرانش

*این عکس هم پدر و دو فرزند کوتاه قدش را نشان می‏‌دهد و زیر عکس نوشته شده:«علی کوتوله و اولادانش»

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

پیرمرد چاه کن قاجاری

*عکس پیرمردی قاجاری با ابزار و آلات کارش که به نظر می‏ رسد شغلش چاه کنی است.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

عکس‌ کوتاه‌قدان قاجاری

*به نظر می‎رسد کوتاه قدها جزو سوژه‌‏های مورد علاقه عکاسان قاجاری بوده اند و در عکس زیر گروهی از زنان و مردان کوتاه قد و پسرک چاق قاجاری در یک عکس گنجانده شده‌اند.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

گروپ زنان قاجاری

*گروهی از زنان دربار قاجار با چادر و روسری‌های زیر چانه سنجاق شده، بعضی از آنها ژستی با غرور دارند و به نظر می‌رسد زنان شاه باشند. زیر عکس آمده: «گروپ زن‎ها».

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

گروهی از زنان شاه

*گروهی از زنان شاه، برخی از زنان رو گرفته‌اند و برخی ژست گرفته‌اند. اسم برخی از آن‏ها بالای عکس نوشته شده است.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ندیمان درباری

*گروهی از ندیمان، کنیزان و خواجگان درباری که در حیاط و مقابل نور آفتاب ایستاده‌اند و برخی دست را سایه‌بان چشم‌ها کرده‌اند.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

زنی قاجاری با ملاقه‌ای در دست

*عکسی زنده از یک زن که با ملاقه‌‏ای در دست در آستانه در ایستاده است.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

اهالی آشپزخانه شاهی

*عکسی یادگاری از اهالی آشپزخانه و خدمتکاران دربار که در شامل زنان، کودکان و مردان هستند.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

آقا محمد خان، خواجه دربار ناصرالدین شاه

*این عکس را لوییجی مونتابونه از دربار گرفته که در آن تصویر آقا محمدخان، خواجه دربار ناصرالدین شاه در آیینه دیده می‌شود.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

عکاس خود ناصرالدین شاه است

*یکی از زنان ناصرالدین شاه. عکاس خود ناصرالدین شاه است.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

زنان شاه دست در دست هم

*گروهی از زنان حرمسرای شاه دست در دست هم در حیاط کاخ، عکاس خود ناصرالدین شاه است.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

دلاک‌ها

*این عکس را جلیل‌الدوله قاجار در تهران گرفته است و زیر عکس نوشته شده: «دارلخلافه مبارکه تهران، دو نفر دلاک مشغول تراشیدن سر و اصلاح می‎باشند، خانزاد جلیل الدوله امیر قاجار»

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

فاتحه‌خوانی برای اهل قبور

*این عکس را هم جلیل‌الدوله عکاس از مجلس فاتحه‌خوانی برای اهل قبور گرفته است.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

مشک زنی در کوچه

*گروهی از زنان و مردان در کوچه ای نشسته و دو مرد مشک می‌زنند.

ایسنا- آزاده شمس

انتهای پیام

پیشین
«چهار فصل» عباس کیارستمی به نمایش درآمد
پسین
لطفا آسیب نزنید! / روایت آرزو عمیدی از نمایشگاه ˝مکر عقل˝ در گالری آرته

به تازگي منتشر شده

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
شما برای ادامه باید با شرایط موافقت کنید

فهرست