کریم 
متقی مدعی شد: جشنواره فیروزه چهارم به هیچ عنوان در شان تبریز و عکاسان تبریز نبود.
بر خلاف دوره های گذشته، خبر از برگزاری جشنواره در مدت سه ماه به گوش رسید که موجب تعجب همگان و بنا به دلایلی، موجب عدم شرکت عده‌ای از عکاسان کشور و حرف و حدیث هایی شد. در همین راستا گفتگویی داشتیم با آقای کریم متقی، داور دوره ی اول و دبیر دومین و سومین دوره ی این جشنواره. کریم متقی به عنوان دبیر سازمان آموزش و پرورش تبریز مشغول بوده و مدرس رشته عکاسی در دانشگاه ها، آموزشکده های دولتی و آزاد می باشد.
• در ابتدا از چگونگی تشکیل جشنواره عکس فیروزه توضیحاتی بفرمایید.
تابستان سال ۸۷ بود که با درخواست مدیرعامل وقت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تبریز آقای سیدقاسم ناظمی از تشکیل جشنواره عکس باخبر شدیم. جشنواره ای که توانست به پشتوانه و تجربیات عکاس خوب کشورمان به نام حسن سربخشیان به عنوان دبیر جشنواره هر چه بیشتر وزنه بزرگ و مطرحی محسوب شود.
وجود چنین دبیری در فیروزه خیلی زود توانست اعتماد عکاسان سراسر ایران را جلب کند و بتواند پای عکاسان کشور را به خیابان ها، بناهای تاریخی و بازار تبریز باز کند. در ادامه دوره های دوم و سوم جشنواره با تغییر در عوامل اجرایی ولی با حفظ شاکله ی اصلی خود توانست به محبوبیتی بیش از حد انتظار برسد.
در حین برگزاری هر دو دوره ی دوم و سوم، شهردار وقت آقای مهندس نوین از بنده خواستار فیروزه ای بین المللی بودند که به پیشنهاد بنده و شواری سیاست گزاری فیروزه قرار شد این امر در دوره های بعدی اتفاق بیافتد.
پس از گذشت سه دوره متوالی به یکباره سیاست هایی طرح و اتخاذ گردید که ادامه ندادن این جشنواره به صلاح تبریز بود. در وقفه دو ساله ای که گذشت حرف و حدیث های زیادی به گوش می رسید که به هر حال طبیعی به نظر میرسید و انتظار میرفت چنین حاشیه هایی در رابطه با جشنواره به وجود آید که با اندکی تامل و مدیریت می شد از چنین بحرانی گذر کرد. اما مسئولان تبریز سیاست سکوت و سکون را پیش گرفتند که باعث متوقف شدن فیروزه شد.
• به عنوان داور دور اول و دبیر دو دور بعدی فیروزه، جشنواره عکس فیروزه چهارم را چگونه ارزیابی می کنید؟
این جشنواره عکس، فیروزه چهارم نیست، فیروزه چهارم اتفاق نیفتاده است تنها می توان گفت جشنواره عکسی توسط سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تبریز برگزار شد که بیشتر می توان به نام جشنواره عکس علوی – غلامی نام گذاری و یاد کرد.
مورد اول اینکه دبیر این جشنواره به خاطر نداشتن تجربه ی تخصصی لازم در این حوزه، در حد و اندازه های این جشنواره نبود. عدم برنامه ریزی و عدم اشرافیت دبیر اجرایی باعث مشکلات متعددی شد. تا جایی که مطلع هستیم رشته تحصیلی و تجربیات ایشان مرتبط با عکاسی نیست. به نظرم اگر آقای علوی نبودند، از محالات امر می شد که فردی مثل ایشان دبیر اجرایی چنین جشنواره ای باشند.
مورد دوم اینکه دلیلی برای جلوگیری از حضور عکاسان بومی در این جشنواره وجود نداشت، وقتی هزینه ای متوجه عکاسان تبریزی نیست لزومی نداشت این عکاسان را محدود کنیم. دبیر اجرایی جشنواره چنین خیالی در سر داشت که اکثر عکاسان ایرانی در این جشنواره حضور خواهند یافت و این امر باعث محدود کردن عکاسان تبریزی شد. اما بعد از انتشار فراخوان و عدم حضور برخی از عکاسان، این پیش بینی نادرست از آب در آمد. ازاین رو برای پوشش دادن این کاستی، دبیرخانه جشنواره اطلاعیه ثانویه ای را برای فراخوانی مجدد عکاسان تبریزی صادر کرد. با توجه به اینکه بنده در اکثر جشنواره ها و اتفاقات عکاسی کشور به عنوان داور یا مشاورحضور داشته ام، با اکثر داوران و عکاسان بنام ایران آشنایی دارم. بنابراین اکثر عکاسان شرکت کننده و کسانی که ورک شاپ ها را برگزار کردند از لحظه رسیدن به تبریز با هم در ارتباط بودیم که مراتب اعتراض خود را از نحوه برگزاری، دبیر اجرایی، بلاتکلیفی برگزاری ورک شاپ ها و سطح رقابتی پایین اطلاع می دادند که در مقابل اعتراض این عزیزان فقط آرزوی موفقیت کرده و تاکید بر این می کردم که کار خود را به جدیت هرچه تمام تر ادامه دهند.
• آیا داوران ایران سطح قابل قبولی برای حضور در این جنشواره را نداشتند که از داور ایتالیایی با این همه هزینه های گزاف دعوت به عمل آمد؟ لطفا در خصوص فراخوان هم نظر خود رو بفرمایید.
اعتبار یک جشنواره به دبیر اجرایی و هیئت داوران آن سنجیده می شود،که این جشنواره در این زمینه شروع مناسبی نداشت.
عکاسانی که در دوره های قبل شرکت کرده بودند با تماس های متعددی که با بنده داشتند اعتراض خود را از فراخوان و عدم ذکر نام داوران اعلام می کردند. تغییر چندباره ی تیم داوری هم از نکات ضعف و موضع متزلزل جشنواره محسوب می شود. همان طور که شاهدیم در روز های آخر داوری ایتالیای به هئیت داوران اضافه شد. این داور چه شناختی از تبریر داشتند؟ عدم نام بردن از داوران، توهین توامان به شرکت کننده و داور است. یعنی شما به داور اعتماد ندارید؟ شفاف سازی در این زمینه (نام بردن از داوران) از مشخصه های یک جشنواره ی سالم است.
علاوه براین، چنین سیاستی شبهه آور و حاشیه آفرین هم هست. و چرا باید از داوری دعوت به عمل آید که پس پایان جلسه ی داوری تازه متوجه شده باشد که باقرخان، ستارخان ۱۵۰ سال قبل مرده اند؟! حضور داور خارجی زمانی سودمند خواهد بود که از سوی برگزارکننده توجیه شده و بر جریان امر تسلط کافی داشته باشد؛ غرض نفی داور خارجی نیست، بماند که در فیروزه دوم وقتی لوح تندیس را به نام استاد هادی شفائیه طراحی کردیم، که پدر عکاسی نوین ایران محسوب می شود، همین آقایان بودند که می گفتند از یک آمریکایی تقدیر می شود!
طی صحبتی که با دوست بسیار عزیزم آقای پیمان هوشمند زاده بعد از اختتامیه داشتم، گفتند: آنچنان که طبق فیروزه های قبلی انتظار میرفت از سطح کیفی خیلی ضعیفی برخوردار بود و چیز راضی کننده ای از آب در نیامد. آقای هوشمند زاده تاکید کردند طی ملاقاتی که با آقای شهردار و مدیر عامل سازمان داشتند دلایل این ضعف ها و سطح کیفی پایین جشنوراه رو مطرح کرده اند که خود مسئولین برگزاری هم به نتیجه ای مشابه رسیده اند که جشنواره ضعیف بود.
• با برگزاری این جشنواره عکس با نام فیروزه، آیا فیروزه چهارم در شأن تبریز و اولین های تبریز بود؟
جشنواره عکس چهارم به هیچ عنوان در شان تبریز و عکاسان تبریز نیست. نه تنها شان تبریز در این جشنواره حفظ نشد بلکه معتقدم در بعضی عکس ها توهین به تبریز و جشنواره نیز شد. به دلایل مختلفی که عرض خواهم کرد.
روزی که با بنده تماس گرفته شد جهت مصاحبه در خصوص فیروزه چهار، به جز آرزوی موفقیت چیزی دیگری نگفتم و نمی توانستم بگویم چون در مقابل یک عمل انجام شده قرار گرفته بودیم. اگر موارد انتقادی را در حین برگزاری جشنواره بیان میکردم جز اینکه به فیروزه لطمه ای زده باشد کمکی عاید نمی شد. اما الان زمانش هست که مسئولان برگزاری جشنواره پاسخگو باشند.
اگر قرار بود چند عکس کهنه و قدیمی آن هم عکس های آرشیو در خروجی چنین جشنواره ای قرار گیردآیا نیاز به اصراف چنین هزینه هایی بود؟ استفاده از عکس های آرشیوی تخلف در این جشنواره نیست؟ استفاده از عکس های آرشیوی، زنده بودن جشنواره را زیر سوال نمی برد؟چند تا از عکس ها مربوط به دو سال پیش و بعضی ها مربوط به شش ماه گذشته است، عکس هایی که در خبرگزاری ها به عنوان گزارش تصویری مورد استفاده قرار گرفته بود. پس با وجود این عکس ها هیچ نگاه تازه و نوعی به تبریز نشده است.
فکر نمی کنم این جشنواره برای تبریز افتخار و ارمغانی به بار آورده باشد. اگر یک صدم این هزینه به عکاسان جوان تبریز داده می شد به مراتب عکس هایی بهتر از این تهیه شده و موجب بالندگی عکاسی استان هم می شد. موضوعاتی که برای این جشنواره انتخاب شده اند برای عکاسی کردن گنگ بودند. مثلا وقتی گفته می شود عکاسی از چاپخانه یا دوران مشروطه، در اینجا یک عکاس دقیقا باید چکار کند؟ صرفا اینکه تبریز در این زمینه ها پیشگام و اولین بوده فکر نمی کنم انتخاب این سوژه برای عکاسی مناسب باشد. از دیگر نکات منفی جشنواره که باعث آبروریزی شد، مطرح شدن نام رییس سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تبریز به عنوان دبیر جشنواره بود که در اصل، دبیر مجری تخصصی بوده و در ارتباط مستقیم با عکاسی و عکاسان است. آقای علوی بهتر بود خود را به عنوان رییس ستاد جشنواره معرفی می کردند و نه دبیر جشنواره.
• پیشنهاد شما برای فیروزه ی پنجم چیست؟
اگر عزم شهرداری تبریز برای ادامه دادن جشنواره جزم باشد، فارغ از کیستی دبیر و عوامل اجرایی، بهتر است از پیشکسوتان و کاربلدان عکاسی شهر دعوت به عمل آید تا اندوخته های ارزشمند این متخصصان در جهت سیاست گزاری کلان جشنواره مفید فایده واقع شود. اکنون فیروزه دارای گرامر ویژه ای شده و مطلوب است سیاست منحصربه فردی آن در جشنواره های آتی نیز حفظ شده و فدای سلایق فردی نگردد.
گفت وگو از: مهرداد ربیع لاله
