منبع: خبرگزاری جوانان ایران ( ایسنا ) –
یک عکاس معتقد است عکاسی از مراسم مذهبی عاشورا به‌عنوان بخشی از حوزه «مستند اجتماعی» دچار آفت‌هایی شده است.
فرزاد هاشمی در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس هنرهای تجسمی ایسنا، درباره‌ی عکاسی از مراسم مذهبی ماه محرم و آیین‌های روز عاشورا در شهرهای مختلف ایران، اظهار کرد: متأسفانه بسیاری از مراسم، با شعار همراه بوده است، یعنی کمی از عمق موضوع و مفهوم این‌گونه مراسم فاصله گرفته‌ایم. بنابراین آنچه در قاب دوربین عکاسان ثبت می‌شود، آنچنان جذاب و تأثیرگذار نیست، حتی رسانه‌ای مانند صداوسیما هم در مراسمی که حالت معرفتی و با دل و روح مردم سروکار دارد، دوربینش را روی چهره عزاداران زوم می‌کند و به این ترتیب، مانع می‌شود مراسم را آن‌گونه که هست ببینیم.
او ادامه داد: به‌عنوان مثال، مراسم تاسوعا و عاشورای در روستای تاریخی ابیانه که ریشه‌ای چند صد ساله دارد، در حال حاضر درگیر این جریان شده است، یعنی مردمی که برای عزاداری می‌آیند، میداند که عزاداری‌شان در رسانه‌ها و دوربین‌ها ثبت می‌شود و به نظر من، این پیش‌زمینه در حالت معرفتی و مفهومی مراسم تأثیر می‌گذارد.
این عکاس درباره نقش عکاسان مستند اجتماعی در این زمینه گفت: عکاسان باید تلاش کنند از اصل ماجرا عکس بگیرند و به یک نتیجه صحیح برسند. آن‌ها باید عمق ماجرا و مفهوم یک جریان مذهبی را در عکس‌های‌شان نشان دهند. من به‌عنوان یک عکاس مستند اجتماعی، ترجیح می‌دهم در این ایام به روستاهای دورافتاده‌ای در شهرستان‌های یزد و اصفهان بروم و عکاسی کنم، چون در این مناطق هنوز خصلت‌های مراسم عزاداری تغییر نکرده و دوربین عکاسی و فیلمبرداری تأثیری روی خاصیت مراسم آن‌ها نگذاشته است.
هاشمی ادامه داد: در حال حاضر بیشتر عکس‌هایی که از عزاداری‌ها گرفته می‌شود، با عکس‌هایی که مثلا از مراسم ۲۲ بهمن گرفته می‌شود، تفاوت چندانی ندارد. در حالی که ماهیت این دو مراسم کاملا متفاوت است. متأسفانه تغییراتی در مراسم عزاداری و مذهبی در چند سال گذشته اتفاق افتاده است که نه‌تنها آفتی برای عکاسی مستند اجتماعی، بلکه آفتی برای جامعه ما محسوب می‌شود. عکاس باید کالبدی از مستند اجتماعی را در قاب دوربینش ثبت کند، اما آن چیز که جلوی چشم مخاطب قرار می‌گیرد از اصل و ریشه‌اش فاصله دارد. علاقه مردم به دیده شدن باعث شده است که در عکس‌های عزاداری با واقعیت و حقیقت کامل مواجه نشویم. در این صورت است که اصل و پایه اتفاق گم می‌شود و نه‌تنها به مراسم لطمه می‌زند، بلکه ما به چند قاب نمادین و تکراری می‌رسیم که عمقی ندارند.
این عکاس با بیان اینکه بیش از ۱۰ سال است از مراسم عزاداری عاشورا عکاسی نمی‌کند، افزود: احساس می‌کنم عکس‌هایی که ۲۰ سال پیش از عزاداری‌ها گرفته شده است، بسیار باارزش‌تر و واقعی‌تر از عکس‌های چند سال اخیر هستند. با وجود تغییر رفتارها در مراسم مذهبی، عکاس مستند اجتماعی چه کار می‌تواند بکند؟ خود من چند سالی است که دیگر به‌دنبال این موضوع نرفته‌ام و سعی می‌کنم از اتفاقات مستندتری عکاسی کنم. در این راستا به مناطقی می‌روم که تحت تأثیر رسانه‌ها مفهوم خود را از دست نداده‌اند.
انتهای پیام
۱ دیدگاه. دیدگاه جدید بگذارید
ذکر چند نکته در خصوص صحبت های این عکاس گرامی را لازم میدانم:
۱. فناوری در دنیای امروز با رشدی بی سابقه مواجه بوده است و عالم عکاسی نیز از این رشد بی نصیب نبوده است و باید توجه داشت که اگر تا دیروز، فقط عکاسان بودند که دوربین به دست میگرفتند، امروز آدمهای کوچه و بازار هم به خاطر جذابیت ثبت تصویری ناشی از امکانات در دسترشان، به ساده ترین شکل ممکن تجربیات بصریشان را ثبت مینمایند و برخورد دوگانه با این رشد ناگذیر چندان منطقی به نظر نمی رسد و این در حالی است که ما عکاسان بهتر از هر کس دیگر از این رشد سریع در حال بهره برداری هستیم.
۲. موضوعی همچون عاشورا و آداب و رسوم مردمان این کشور به تبع گذر زمان دستخوش تغییرات بسیاری گردیده است و عکاس مستند نگار وظیفه خود میداند که به ثبت این وقایع بپردازد که بی شک سندی ماندگار خواهد بود بر گذار و تغییرات آداب و سنن و فرهنگ مردمان این سرزمین و اینکه عکاس لزوما می بایست به دنبال سرچشمه های بکر این اداب و سنن در روستاهای دور افتاده و به دور از دسترس عکاسان دیگر باشد به نظر این حقیر در حد برداشت و استدلال شخصی، بسیار قابل احترام است ولی قابل تعمیم به کل جامعه عکاسی و عکاسان مستند نگار نیست.
۳. با وجود سیل تغییراتی که در آداب و رسوم و فرهنگ مردمان این سرزمین شاهد هستیم و عاشورا و مراسم و سنن حاکم بر آن هم از این جرگه مستثنا نیست، نهایت هنرمندی عکاسان مستند است که در هیاهو و حضور بیش از پیش عکاسان در این عرصه، به ثبت لحظه هایی ناب از عزاداری ها، دعاها و اشک ریختن ها و احساسات پاک مردم در سوگ سالار شهیدان بپردازد همانگونه که سبک و نگاه عکاسان محدود به مکان و زمان خاصی نیست و مکان شلوغ و یا خلوت از حضور عکاسان نیست که نگاه عکاسانه و تصویر ناب می آفریند بلکه نگاه عکاسانه است که در هر زمان و مکان تصویر ناب خلق مینماید و به نظر این حقیر حضور بیش از پیش عکاسان در مراسم عاشورا و سایر مراسم های از این دست اگر چه عرصه را بر ما سخت تر مینماید ولی دلیلی بر کنارگذاردن دوربین برای ما عکاسان نخواهد بود و این نهایت توانمندی و تجربه عکاس خواهد بود که در این هیاهو تصویری ناب خلق نماید.
در پایان اضافه مینمایم عکاسان چشم های تیزبین پیکره جامعه خود هستند و اگر این چشم نبیند، نقصی بر پیکره جامعه وجود خواهد داشت و ثبت بیش از پیش تصاویر از مناسک ها و مراسم های مردمان این سرزمین در خلال گذار فرهنگی این مردمان را به فال نیک می گیرم و امیدوارم همانگونه که ابزار ما عکاسان روز به روز پیشرفت مینماید و نو به نو می شود ما نیز افکارمان را پالایش نموده و با دست یافتن به نگاهی عکاسانه از این حرکت سریع عقب نیافتیم.