ساعت ۹ صبح ۲۷ دی ماه در تاریخ عکاسی این سرزمین از این رو به یادگار ماند که تنی چند از اهالی فرهنگ و هنر و جمع کثیری از عکاسان ایرانی و دانشجویان استاد بهمن جلالی در مقابل خانه هنرمندان ایران گرد هم آمدند تا با پیکر استاد بهمن جلالی وداع کنند.
به گزارش خبرنگار ” پایگاه عکس چیلیک ” اکبر عالمی با بغضی نشسته در گلو در ابتدای کلام پس از قرائت شعری اعلام کرد: من اکبر عالمی به نمایندگی از طرف دانشجویان شادروان بهمن جلالی که امروز به کسوت و درجه استادی رسیده اند، وظیفه دارم و فقدان این استاد را که تمام سلول های وجود او برای معلمی آفریده شده بود، صمیمانه به همسر گرانقدر ایشان سرکار خانم رعنا جوادی و به همه شما اندیشمندان و هنرمندان تسلیت می گویم.
ایشان با ذکر این نکته که در بدو تولد، مرگ با ما پیوند خورده است، پیرامون شخصیت بهمن جلالی ابراز داشت:
گنج پیدای عکاسی ایران که ۴۹ سال به صورت تخصصی با ثبت نور لحظات زندگی و بودن را در قاب تصویر به ما درس می داد و ما را به فکر کردن وامی داشت به سفری دور رفت، به سفری دور که بازگشتی ندارد.
آنانکه طریق فضل و آداب شدند در جمع کمال شمع اصحاب شدند
ره زین شب تاریک نبردند برون گفتند فسانه ای و در خواب شدند
اما بهمن جلالی همیشه در یاد ما است، گنج پیدای عکاسی ایران ناپیدا نمی شود. معلم خوب عکاسی عکاس تیزبین ” روزهای خون، روزهای آتش “، عکاس مستقل کتاب ” آبادان، شهری که می جنگد “، کتاب ” خرمشهر “، پژوهشگر و معلم عکاسی ایرانی که با بیش از ۲۵ سال سابقه تدریس خستگی ناپذیر در دانشگاه های کشور، استادان توانمند و خلاقی را به سرزمین مادری من و شما تقدیم کرد که مشغول به تربیت دانشجویی دیگر هستند، مردی که تاریخ و فرهنگ و هنر ایران و تمام گوشه هاس این سرزمین را عاشقانه دوست می داشت، از همسر هنرمندش که او نیز عکاس چیره دستی است با نگاه مهربانی که همه می شناسند، با آرزوی خیر برای همه شما از میان ما رفت، اما در دل و ذهن ما همواره جایگاه بلند و رفیعی خواهد داشت.
خرم دل آنکه از تبارش ماند خلفی به یادگارش
خبرنگار ” پایگاه عکس چیلیک ” اظهار داشت که عالمی با ذکر نام محمود مروتی که در رساله دانشجویی مقطع کارشناسی ارشد خود از ۱۰۴ شاخه عکاسی نام برده بود اعلام کرد: به تایید کارشناسان و خبرگان هنر، بهمن جلالی که دانش آموخته علوم سیاسی بود، به هشت شاخه عکاسی همچون: مستند، عکاسی خلاق، به طور تخصصی مسلط بود و به استادی رسیده بود.
عالمی ادامه داد: بهمن جلالی آنگونه که خواست زندگی کرد و هرگز با کسی تعارف شرقی نداشت. در شخصیت او تملق دیده نشد! مردی استوار و به راستی دوست داشتنی بود اما صریح سخن می گفت.
سپس عالمی از اسماعیل عباسی دعوت کرد تا بیانیه انجمن عکاسان ایران را قرائت نماید و استاد عباسی از تصمیم هیات مدیره از نخستین عضویت افتخاری مرحوم بهمن جلالی خبر داد.
مهندس مهدی فیروزان، دوست و همراه دیرین مرحوم جلالی نفر بعدی بود که پیرامون شخصیت استاد فقید جلالی به بیان نظر پرداخت. مهندس فیروزان صحبت های خود را اینچنین آغاز کرد که: همه شما مستحضرید که صحبت کردن در چنین شرایطی بسیار کار دشواری است.
سخت است که هم از جلالی بگویم و هم به اختصار از خاطرات ۲۲ سال کار با او را بازگو کنم ولی سعی می کنم در کوتاهتریت زمان مطلب ام را عرض کنم.
فیروزان ادامه داد: هر وجودی به میزانی که جوهره وجودی متعدد داشته باشد می تواند که گسترش و توسعه پیدا کند. به خصوص که امروز در جمع ما از شاگردان و دانشجویان او هستند ذکر این نکته لازم است که هر کسی در وجودش یک جوهر وجودی دارند و دارای یک مفهوم وجودی هستند.
اگر بخواهیم انسان های ماندگار در تاریخ را بررسی کنیم بایستی که بپذیریم به دلیل همین مفهوم وجودی شان است و اگر از دیدگاه من پرسیده شود که استاد جلالی چه مفهوم وجودی دارند و اگر آن را بیاموزیم می توانیم آن را گسترش دهیم و در نسل های آینده متوقع باشیم که جلالی ها متولد شوند به نظر من آن جوهر بخشندگی است که در جلالی وجود دارد. چرا که گفته اند: بخشندگی شاهوارتر از گرفتن است.
بهمن جلالی چه در حوزه زندگی و چه در کار تخصصی خود عکاسی، بسیار بخشنده بود. مانعی برای بخشیدن او نبود تا آنچه دارد اعطا کند.
به خوبی به خاطر دارم چه در حوزه انقلاب و چه در حوزه جنگ بارها ایشان بدون اطلاع به دیگران حضور می یافت و می دانستند اگر با ما مشورت کنند شاید که ما نگران سلامت جسمی ایشان می شدیم و مانع از این حضور می شدیم ولی خبر بازگشت از جبهه او را پس از هفته ای می شنیدیم.
ایشان در زمینه آموزش عکاسی محلی در وسعت کشور را باقی نگذاشته اند که جای پای تدریس جلالی ایشان نباشد.
آنچه امروز از جلالی می خواهم بگویم این است که انسان های ممتاز در گرو جوهر وجودی شان است که ممتاز می شوند و بخشندگی او جوهر او بود به طوریکه کارنامه سراسر اعتبار بین المللی جلالی لمحه ای غرور در او نمی دید.
مهندس فیروزان با تسلیت به همسر ایشان و همکاران وی سخن خود را به پایان برد.
به گزارش ” پایگاه عکس چیلیک ” آرش حنایی به عنوان دانشجویی از ورودی سال ۱۳۷۶ دانشگاه که از دانشجویان مرحوم جلالی بوده اند، مطلبی را پیرامون این استاد نگاشته بود که با درخواست سیف ا.. صمدیان و دعوت اکبر عالمی این متن را برای حاضرین خواند.
اکبر عالمی با نثار تسلیت به برادر این مرحوم، اسفندیار جلالی، از عرض تسلیت اعضای انجمن عکاسان میراث فرهنگی به همسر جلالی و جامعه عکاسی ایران یاد کرد و در ادامه متن مربوط به تسلیت دکتر محمدحسن خوشنویس، پژوهشگر گنجینه های تصویری ایران، که پیشتر در ” اینجا ” آمده بود، توسط محمدحسن رجبی خوانده شد.
حمید سوری هم دیگر سخنران این مراسم بود که به عنوان پژوهشگر و منتقد هنری پس از حضور در جایگاه به ایراد سخن پرداخت که متن این سخنان نیز در ” اینجا ” منعکس شد.
محسن راستانی دیگر عکاسی بود که در وصف بهمن جلالی و آثارش گفت. (می توانید در ” اینجا ” بخوانید).
عالمی در آخرین بخش دعوت از یک هنرمند اظهار داشت: بهمن جلالی با صراحت کلامی که داشت با آنچه مخالف بود، مخالفت می کرد. مخالفت نه به معنای دشمنی که از سر علم و یقیینی که در پس سال ها کسب کرده بود.
آیدین آغداشلو هم با ذکر تسلیت به نزدیکان و دوستان مرحوم بهمن جلالی، از سنتی گفت که در کنار پیکر، جز بیان ستایش و تکریم شایسته بیان نیست.
به گزارش خبرنگار ” پایگاه عکس چیلیک ” این هنرمند نقاش و گرافیست، کلام خود را اینطور ادامه داد که: این سنت در اینجا هم اتفاق می افتد چرا برای بهمن جلالی که با جز مهر و تحسین چگونه می شود که صحبت کرد؟
بهمن جلالی از هنرمندان محبوب فرهنگ معاصر ما بود. بسیار کار کرد و درست زندگی کرد و با شایستگی زندگی خودش را سپری کرد و قطعا الگویی است برای هر کسی که به دنبال گذراندن این دوران کوتاه یا بلند است.
درباره کارها و جایگاه او سخن گفته شد، سخنی که به جا و به قاعده بود. چیزی زیادتر از این ندارم که بر این گفته ها بیافزای ام جز حس و مهر خودم. جز ستایش و تحسینی که همیشه نسبت به او، نسبت به آقایی اش، نسبت به نحوه تلقی اش از زندگی، آن بی اعتنایی بزرگ منشانه اش نسبت به مسائل کوچک و بزرگی که همه ما به نوعی با آن مواجه می شویم.
بسیار دوستش داشتم و بسیار برای او احترام قائل بودم و جایگاه او جایگاه عمده ای است. جایگاه است که با رفتن اش روزبه روز پر رنگ تر خواهد شد.
اما چند کلمه ای که اشاره خواهم کرد درباره قبیله ای است که بهمن جلالی به او متعلق بود و از سران و رهبران این قبیله بود. قبیله اهل فرهنگ و معنا! کسانی که زندگی شان را به دنبال معنا و فرهنگ می گذرانند و طی می کنند. اشاره من بر این است که سالها در بهار و تابستان و پاییز و زمستان، گرد هم در اینجا جمع می شویم و کنار هم می آییم و کسی را که در میان ما بوده و دیگر نیست یاد می کنیم، تحسین و ستایش می کنیم. این ستایش به حق نثار و نصیب او خواهد بوداما بخشی از این ستایش هم نصیب کسانی است که در اینجا جمع می شوند و سعی می کنند با این گردهم آیی ها این قبیله و فرهنگ را پایدار نگه دارند. این معنا را یکسره دنبال کنند و به همدیگر بدون هیچ اشاره ای تذکر بدهند که ما با هم هستیم و کنار هم هستیم، ما همه پاسداران معنا و فرهنگ هستیم. کسی که از میان ما می رود او را می ستاییم اما این ستایش بسیار کلی تر از آن چیزی است که تنها در باب یک تنه پر ارزش و عزیز درگذشته باشد.
ما اینجا پاسدار و حافظ معنا هستیم و این معنا آسان به دست نیامده! بهمن جلالی آسان به دست نیامد. عمری طی شد و سعی باد و باران در حق او برقرار بود تا بتواند معنای خود را بیابد و منتشر کند. او در طول حیاتش بسیار کار کرد او را بر اساس سنجش میزان کارش خواهند سنجید و او سرفراز و مفتخر و سربالا خواهد بود در انتهای هر سنجشی. این را به تکرار و به این نیت اشاره می کنم تا ارزش تک تک اهالی این قبیله مشخص و معلوم باشد شما بایستی بدانید که در هر فصلی که زندگی می کنید حامل معنا و نگهبان آن هستید. من یک بار اشاره کردم در جایی که اهل معنا نمی میرند حیات خودشان را در ذهن و روح و کار کسانی که در میان آنها زندگی کردند ادامه می دهند، در خاطره آنها و در حافظه آنها و از همه مهمتر در کار آنها. او در میان دوستانش و دانشجویانش و علاقمندانش قرار دارد و در میان عزیزان و کسانی که او را عزیز داشتند و دارند قرار دارد. بنابراین او تنها نیست! فرهنگ و معنا هم تنها نخواهد ماند!
هر کدام از ما به نوعی خاطره ای، یادی، اثری و یا تاثیری از او را با خود حمل خواهیم کرد و نگه خواهیم داشت تا بعد به دست دیگران بسپاریم. آغداشلو با ذکر نکته ای کلیدی صحبت های خود را اینچنین به انتها رساند که: منی که در اینجا هستم و شمایی که در آینجا هستید نماینده های سالهای سال، سال های دور بهمن جلالی هستیم و امید هست که همچنان این نمایندگی و این حمل معنا ادامه داشته باشد.
اکبر عالمی با درخواست برگزاری همایش های پی در پی از حاضرین، پیرامون بستر سازی شناخت ابعاد وجودی و هنری بهمن جلالی، برای دقایقی از همسر این عکاس فقید خواست تا کلامی برای حاضرین صحبت کند.
رعنا جوادی هم در انتهای این مراسم خطاب به حاضرین تنها در کلامی خلاصه کرد که:
سلام به همه شما!
من می خواستم از طرف بهمن و خودم از همه شما تشکر کنم.
از همه شما ممنون و متشکرم.
پایان بخش این مراسم آوای صلوات حاضرین بود و ختم فاتحه ای و قرائت دلنشین کلام الهی، که در فضای باز مقابل خانه هنرمندان پیچید و دست هایی که بهمن جلالی را بر روی موج حضور عکاسان مشایعت می کردند تا پیکر او را که سال ها به عکاسی این سرزمین خدمت کرد به قطعه هنرمندان بهشت زهرای تهران ببرند و …
لازم به یادآوری است که در میان حاضرین علاوه بر چهره های سرشناس جامعه عکاسی کشور احمد عالی، اصغر بیچاره، دکتر ایمانی خوشخو، سیدعباس میرهاشمی، یحیی دهقانپور، عباس کیارستمی، خسرو سینایی، جعفر پناهی، بهمن فرمان آرا، فاطمه معتمدآریا، رضا کیانیان، محمود کلاری، پیروز کلانتری، صفا اسدالهی، امرالله فرهادی و رامبد جوان نیز حضور داشتند.
