فتوشاپ یا اصالت عکس؛ مساله کدام است
تهران- ایرنا- دستکاری تصاویر که امروزه با اصطلاح «فوتوشاپی» در جامعه مرسوم است یکی از مشکلات فضاهای رسانه‌ایست اما آشنا نبودن با مساله اصالت عکس مشکلی بزرگ‌تر و جدی‌تر محسوب می‌شود.
فتوشاپ یا اصالت عکس؛ مساله کدام است”
هفته گذشته مشکلی دامن شهرداری شیراز را گرفت که در نگاه اول مشکل تکراری تصاویر فتوشاپی به نظر رسید؛ تصویری که شهرداری شیراز برای گرامیداشت هفته دفاع مقدس در یکی از بیلبوردهای سطح شهر به کار برده بود، موجی از اعتراض را برانگیخت.
در تصویر این بیلبورد سه سرباز بر ارتفاعی ایستاده و به افق می نگرند که بیت شعر «شدند و خیره هنوز آن شکوه می‌بینم/ سواد سایه‌شان را به کوه می‌بینم» از علی معلم دامغانی بر روی آن نوشته شده است. که طراح تلاش داشته است با نشان دادن سربازان در میان ابرها اقتدار و آسمانی بودن رزمندگان دفاع مقدس را نشان دهد درحالی که اصل تصویر به چهار سربازان رژیم صهیونیستی تعلق داشت که با استفاده از فتوشاپ تغییراتی در آن داده شده بود.
اعتراضات در فضای مجازی تا آنجا پیش رفت که عده‌ای از دغدغه‌مندان بنر را به پایین کشیدند و شهردار شیراز در پیامی ضمن عذرخواهی از شهروندان دستور صریح برای برخورد با عوامل تولید این بنر را صادر کرد.
جدا از تحلیل و تفسیرهای سیاسی در مورد این رویداد، می‌توان این اشتباه تصویری را از منظر مباحث فنی در حوزه تصویر نیز بررسی کرد.
دستکاری تصاویر که امروزه با اصطلاح «فوتوشاپی» در جامعه مرسوم است ریشه ای تاریخی دارد که با ظهور عصر دیجیتال و سهولت آن به واسطه معرفی نرم افزار فوتوشاپ توسط کمپانی ادوبی (adobe) چنان فراگیر شده که امروزه به یکی از مشکلات فضاهای مجازی و رسانه‌ای بدل شده است.
معمولا این تصاویر با گمراهی افکار عمومی برای تمرکز بر اهداف گروهی خاص شکل می‌گیرد که اگر به دنبال نمونه های تاریخی باشیم می توان به حذف تصویر «لئو تروتسکی» و «لئو کامنوف» انقلابیونی که مورد غضب استالین قرار گرفتند از کنار ولادیمیر لنین در سخنرانی سال ۱۹۲۰ اشاره کرد که استالین بعدها آن تصویر را با حضور خود منتشر کرد تا نشان دهد جانشین قانونی لنین است.
امروز هم مساله نه «تصاویر دستکاری شده» که فضاهای رسانه‌ایست که در بازنشر «تصاویر دروغین» (factitious) مشارکت می‌کنند.
در سالهای اخیر اشتباهات بی شماری از سوی رسانه‌ها و نهادهای مختلف مشکلات فراوانی را به وجود آورده است و در بسیاری از موارد افرادی که در بازنشر این تصاویر دستکاری شده دخیل هستند خود نسبت به اصالت این تصاویر آگاهی ندارند.
معمولا نهادهای رسانه ای و تبلیغاتی در کشورهای توسعه یافته به دلایل رعایت حقوق پدیدآورنده اثر و همچنین دسترسی به یک تصویر با اصالت، تلاش می‌کنند محصولات تصویری مورد نیاز خود را از مراکز و هنرمندان شناسنامه‌دار تهیه کنند تا در دام چنین تصاویری نیفتند.
برای مثال خبرگزاری رویترز که یکی از مراجع معتبر در ارائه عکس‌های خبری است در دو سال گذشته تصاویر عکسان حرفه‌ای آزاد را به شرط ارائه فایل خام (raw) خریداری می کند تا قادر به راستی آزمایی تصاویر باشد. به همین ترتیب برای اطمینان از «اصالت» و رعایت «حقوق مولف» در بیلبوردها، خبرگزاری‌ها و مجلات، ذکر شناسنامه پدیدآورنده اثر الزامی است.
متاسفانه با توجه به اینکه عمده تصاویر استفاده شده در فضاهای رسانه‌ای ایران از طریق موتورهای جستجو در فضای اینترنت تامین می شود، جولان تصاویر بی اصالت به یک امر عادی در کشور بدل شده است و ظاهرا تا زمانی که این در این مساله پای حیثیت و امنیت ملی به میان نیاید کسی نسبت به آن حساس نمی‌شود.
موتورهای جستجوگر همانند یک نعمتی الهی تصور می‌شوند که برای افراد و نهادها به ارمغان آمده است و آنها می‌توانند تمام نیازهای خود را با تایپ و یک کلیک بدست آورند که چنین رویکردی موجب دسترسی به تصاویر بی اصالت و بازنشر آن می شود. همچنین در خوشبینانه‌ترین حالت ممکن در صورت دستیابی به یک تصویر اصیل، استفاده از آن پیامدی چون شکایت عکاسان، کارتونیست‌ها، گرافیست‌ها و دیگر هنرمندان را به همراه خواهد داشت.
«گوگل»، «یاهو» و «بینگ» موتورهای جستجوگر برای عکس، متن و ویدیو است که به قاطعیت می‌توان گفت هیچ رسانه و نهاد معتبری در جهان محصولات مورد نیاز خود را از آن تهیه نمی‌کند و استفاده کنندگان این تصاویر، کاربران عادی شبکه‌های اجتماعی در فضای اینترنت هستند.
استفاده نکردن از نیروهای متخصص در حوزه گرافیک از دیگر مشکلاتی است که در فضاهای طراحی کشور فراگیر شده است و همین امر یکی از مهمترین دلایل بروز مشکل بیلبورد در شیراز است.
در سالهای اخیر به دلیل سهولت استفاده از نرم افزارهای طراحی و همچنین قالب‌ها و طرح‌های آماده گرافیکی، در ظاهر طراحی به امری ساده بدل شده است. اگر تنها به یک نسل گذشته بنگریم افرادی همچون مرتضی ممیز، عباس کیارستمی، محسن وزیری مقدم و قباد شیوا را می‌یابیم که به کوچکترین اجرای یک طرح چنان با وسواس نگاه می‌کردند که آثار سفارشی آنها به عنوان شاهکارهای هنری در گالری‌ها به نمایش گذاشته می‌شد. این در حالی است که تشخیص لباس‌های سربازان میهن از بدیهی‌ترین مواردی است که طراح پوستر بیلبورد شیراز باید به آن توجه می‌کرد.
گستره دیجیتال در تولید تصاویر در فضاهای مجازی با کاربردهای روزمره و غیرحرفه‌ای به کم رنگ شدن جایگاه عکاسان حرفه‌ای منجر شده است. همچنین نبود آموزش در شناخت استانداردهای تصویری از مهمترین دلایلی است که طراحان نیازهای تصویری خود را از مسیر صحیح تامین نمی‌کنند درحالی که اگر به انتخاب اشتباه عکس بیلبورد شیراز برگردیم با قطعیت می‌توان مدعی شد که عکاسان شیرازی حرفه‌ای در آرشیو خود تصاویر خوبی از نظامیان ایرانی دارند.
بدون شک این اولین و آخرین اشتباه تصویری نخواهد بود، ولی تامین نیروی متخصص در حوزه طراحی و محصولات تصویری از مراکز تخصصی و حرفه‌ای می‌تواند وقوع چنین مشکلاتی را در آینده به کمترین میزان برساند.
آرشیو عکس خبرگزاری‌ها به دلیل نظارت‌های تخصصی و رعایت استانداردهای حرفه‌ای در قوانین روزنامه نگاری تصویری محل قابل اعتمادی برای دریافت عکس است. همچنین در سالهای اخیر چندین آژانس خصوصی در حوزه عکس و تصویر راه اندازی شده است که آثار هنرمندان حرفه‌ای را ارائه می‌دهند.
گزارش از عادل پازیار
فراهنگ **۹۰۳۱** ۹۰۵۳
انتهای پیام /*
منبع: خبرگزاری جکهوری اسلامی/ ایرنا
