توسعه سریع فناوری و و ارزانشدن خدمات و تجهیزات این عرصه باعث همهگیرشدن ابزارهای تخصصی و گرانقیمت دهههای گذشته شده است و یکی از ابزارهایی که پس از دههها توسعه در جوانب فنی و مکانیکی امروزه به وسیلهای فراگیر، بدل شده، دوربین عکاسی می باشد.
دوربینهای عکاسی علاقمندانی از تمامی اقشار جامعه اعم از سیاست مداران، هنرمندان، مشاوران، مهندسان، صنعتگران، تجّار دارند. نمونه های دیجیتال با وجود کاربری آسان، ابعادی کوچک و تجهیزات و متعلقات کاملتر و زیادی که دارند، علاوه بر فراگیری، کاربردهایی بسیار تخصصی و فنی دارند که دانش تخصصی و شناختی صحیح از این ابزارها را میطلبند.
در این مقاله تلاش میکنیم راهکارهای کسب درآمد و کارآفرینی در هنر عکس و صنعت عکاسی را طرح و بحث نماییم، ولی مخاطب این مقاله -الزاماً- عکاسان حرفهای و متخصصین این حوزه نیستند، بلکه برخی راهکارها چیزی بیشتر از بکارگیری مکانیزم یک دوربین تلفن همراه را نمیطلبند.
*تاریخچه؛
در ادوار گذشته شاهد مکانیسمهای متمایزی در صنعت تصویر بودیم. پارادایم و چارچوب درآمدزایی و ارتزاق از هنر و صنعت عکاسی آن دوران بهواسطه عدم فراگیری ابزارهای عکاسی و نبود فناوریهای واسط صرفاً محدود به طیفی محدود از عکاسان و آتلیه داران عکاسی بود و افراد دیگر اندیشه اِرتزاق از این حوزه را در ذهن نمیپروراندند. لیک قرن بیست ویکم درگاههای جدیدی را بر روی صنعت عکاسی گشود و همه شاکلههای سنتی و بسته پیشین فروپاشید.
شخصیت عکاس در ادبیات دی روز فقط و فقط کسی بود که همگام با جریان این صنعت حرکت میکرد تا از آن ارتزاق کند، ولی عکاسان امروزی بعضاً در هیچ بخشی از هنر و صنعت عکاسی مشغول نبوده و فقط نقش علاقهمندانی فعال و دارای دید و نگاه عکاسانه را بازی میکنند. فارغ از اینکه مخاطب این مقاله جزو جامعه عکاسان حرفهای است یا یک عکاس علاقهمند و حتی -شاید!- بدون ابزار حرفهای باشد، مطالب طرحشده حداقل یک راهکار را برای هر عکاس با سبک و ژانر و نگاه متمایز و ویژه خود به بحث خواهدگذارد.
ایده اولیه؛
درآمدزایی و کارآفرینی در صنعت عکاسی ابعاد وسیعی دارد و درگاههای کسبدرآمد از این صنعت متعدد و سازوکار عملکرد آنها متفاوتاند. از لحظهای که اندیشه فعالیتهای تجاری در این صنعت به ذهنتان خطور کرد باید بدانید پای در یک حوزه بسیار رقابتی، چالشی و بعضاً دیربازده خواهید گذارد. تنوع در فعالیتهای عکاسی همچون چاقوی دو لبه مزیتها و دشواریهای منحصر به خود را دارند.
مزیت آنها بسترسازی برای تصمیمگیری در مورد برنامه کسبوکار آتی مبتنی بر حوزه علائق، سرمایه اولیه و سایر پارامترهای موثر است. از طرفی دشواری این تنوع گمراهی و ناتوانی در کشف مسیر درست است، چراکه قوانین مالی و محدودیتهای فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در هر کشور شرایط ویژهای را پیشروی عکاسان و سایر فعالان صنعت هنر گذارده و انتخاب غلط میتواند آخرین انتخاب باشد. به هر ترتیب باید با مشورت سایر عکاسان یا مبتنی بر اهداف و توانمندیهای فردی در مورد مسیر درآمدزایی و کارآفرینی خود تصمیم بگیرید و از لحظه تصمیمگیری فقط و فقط به هدف بیاندیشید. واقعیت این است درآمدزایی در صنعت عکاسی یا بهصورت پروژهای و هدفمند (قراردادی) و یا با فروش بهصورت آرشیوی محقق میشود. البته این به معنای لزوم فعالیت صرف بهصورت پروژهای یا آرشیوی نبوده و هر عکاس میتواند (یا باید) در هر دو بخش فعالیت کند.
همانطور که اشارهشده یک عکاس میتواند یک یا چند حوزه را با توجه به توانمندیها و امکانات خویش انتخاب و فعالیت خود را در آن حوزهها متمرکز کند. سادهترین و نه لزوماً کمهزینهترین راه برای راهاندازی یک کسبوکار عکاسی فعالیت دریکی از ژانرها یا متودهای ذیل است:
۱. پرتره؛
عکاسی پرتره عموماً در آتلیه و با تجهیزات نورپردازی اجرا میشود، ولی فعالیت بدون آتلیه در فضای باز با تهیه کیتهای نورپردازی و حتی بدون آنها با استفاده از نور طبیعی میسر است. عکاس پرتره به درک و شناخت خوبی از نور و نورپردازی و نیز روشهای پردازش و روتوش تصاویر احتیاج دارد. سوژه عکاس عموما انسان است، ولی برخی اوقات عکاسی از حیوانات خانگی نیز درآمد خوبی دارد.
۲. فاین آرت یا هنری؛
عکاسی در ژانر فاینآرت یا هنری طبقهبندی و کلاس مشخصی ندارد، اما نیازمند درک تلقینی و انتقال حسی است. عکاس فاین آرت با هدف کلی نمایش و فروش آثار خود در نمایشگاهها، رستورانها و موزهها به ثبت و پردازش تصاویر میپردازد و درآمدزایی موفق در این حوزه مستلزم تلاش و فعالیت مداوم و فراهم بودن شرایط نمایش و ارائه آثار است.
۳. ورزشی و اکشن؛
عکاسی ورزشی از حوزههای پرزحمت و کمدرآمد است. عکاس ورزشی یا اکشن باید پرجنبوجوش و پرکار باشد و در تمام رویدادهای بزرگ و کوچک حضور یابد تا بتواند با جلب نظر یک بنگاه خبری یا باشگاه به عکاس ثابت آن مجموعه بدل شود یا به فروش تکی یا مجموعهای عکسهای خود بپردازد. عمده خریدار عکسهای عکاسان ورزشی مطبوعات، خبرگزاریها، رسانههای تصویری یا خود باشگاهها و مجموعههای ورزشی هستند.
۴. آزاد؛
عکاسان آزاد یا بهصورت متمرکز و تک ژانر و یا بهصورت عمومی فعالیت میکنند. برخی از عکاسان آزاد در تعامل با یک مجموعه و با قرارداد مشخص فعالیت میکنند و برخی بهصورت آزاد در حوزههایی چون حیاتوحش، طبیعت، حیوانات، سفر، جنگ و غیره فعالیت میکنند و تصاویر تهیهشده را بفروش میرسانند. برخی عکاسان مطرح در این بخش درآمدهایی قابلتوجه داشته و آثارشان دربرترین نشریات و رسانهها منتشر میشود.
۵. عکاسی آرشیوی؛
عکاسی آرشیوی یا استاک یکی از چالشیترین حوزههای عکاسی و رقابتیترین بخش صنعت عکاسی است. امروزه سایتهای متعددی در عرضه تصاویر استاک فعالیت میکنند، ولی این به معنی سهولت در موفقیت در فروش آثار نیست، چنانچه عرضهکنندگان مختلف قوانین خاص خود را دارند و بخشی از عایدات فروش آثار شما به آنها تعلق دارد.
فعالیت در این بخش مستلزم برخورداری از حجم قابلتأملی از آثار برجسته و قابلارائه در راستای نیاز بازار و نیز فعالیت در حوزههای جدیتر و خاصتر باهدف نمایش قابلیتها و صعود در عرصه رقابت شدید در بازار فروش این سایتهاست.
سایتهای استاک بسیار زیاد است ولی برترین و پرفروشترینها بشرح ذیل میباشند:
• www.alamy.com
• www.gettyimages.com
• www.shutterstock.com
• www.istockphoto.com
• www.fotolia.com
• www.123rf.com
• www.dreamstime.com
• www.magnumphotos.com
۶. املاک و معماری؛
عکاسی معماری پیرو اسلوبهای فرا هنری و بعضاً هندسی است. عکاسان این حوزه نیازمند شناخت دقیق از مبانی هندسه تصویر و نحوه برجستهسازی یک بنا هستند. با برخورداری از پیشنیازها و درک هندسی و فنی لازم، فعالیت در حوزه املاک و معماری چندان سخت به نظر نمیرسد و به دلیل جنبوجوش تجاری موجود در این بخش یک عکاس در کنار مشاورین املاک و شرکتهای ساختمانی درآمد خوبی خواهد داشت.
۷. عکاسی از رویدادها؛
عکاسی از رویدادها دامنه مشخصی ندارد، یک رویداد میتواند یک جشن تولد، عروسی، مراسم ترحیم یا یک جلسه کاری باشد. بههرحال، عکاسی از رویدادها هرچه باشد طیف گستردهای از فعالیتها و وظایف را در برمیگیرد، چنانچه عکاسی از مراسمات عروسی خود پروژهای بزرگ و چالشی است که میتواند از یک تا چندین روز بطول انجامد.
۸. مد و مدلینگ؛
فعالیت در حوزه مد و مدلینگ یکی از رویههای فعال و پرسود در صنعت عکاسی است. گرایش جوانان به مد و وجود شبکههای اجتماعی نقش ویژهای در توسعه این صنعت داشته است. بهر ترتیب فعالیت در این حوزه در ایران با محدودیت و شبهات قانونی همراه است و اگر به فکر فعالیت در این بخش هستید بهتر است با آگاهی از پیامدهای پیشرو پای در عرصه گذارید.
۹. عکاسی تبلیغاتی؛
چارچوب کاری بنگاهها و آژانسهای تبلیغاتی بر عکس و گرافیک استوار است. نیاز مستمر به تصاویر جدید و مبتنی بر نیاز مشتریان، عکاسی تبلیغاتی را نیز به حوزهای فعال و پرجنبوجوش بدل کرده است. ژانرهای فعال در عکاسی تبلیغاتی طیف وسیعی را در عکاسی مد و مدلینگ، محصولات و صنعتی دربرمیگیرد و به همین دلیل از بخشهای پرسود و پرکار برای درآمدزایی از این صنعت میباشد.
۱۰. عکاسی خبری؛
بنگاههای خبری، آژانسهای اطلاعرسانی، خبرگزاریها، مطبوعات و رسانههای دیداری و شنیداری همگی نیازمند عکاس و تصویربردار هستند. فعالیت در یکی از مجموعههای مذکور به دشواری دیگر حوزهها نبوده و در برخی موارد حتی نیازمند ابزار نیز نمیباشد، بلکه فقط و فقط دانش عکاس و مهارت وی موردنظر است. دشواریهای عکاسان خبری کم نیست و شاغلین این عرصه مرزی بین معیشت و کار ندارند ولی بخشی جذاب، فعال و پرکار است که گرچه درآمد چندانی ندارد، میتواند زمینهساز فعالیتهای دیگر باشد.
برندینگ و تبلیغات؛
انتخاب حوزه فعالیتی اولین مرحله در موفقیت کسبوکار عکاسانه شماست. فعالیت در بازار رقابتی و بیقاعده موجود علاوه بر دانش، هدف و ابزار مستلزم رعایت و پیروی از قواعد بازی است. یکی از قواعد کلیدی در این رابطه برندینگ و برندسازی است.
نیاز به برندیگ تا زمان فعالیت در بازار حس نمیشود، ولی به محض حضور در فضای کسبوکار نیازمند برند و شناسه تجاری مختص به خود هستید. برند شما و میزان رعایت مفاهیم حرفهای برندیگ، ضامن و شاخص موفقیتتان خواهد بود. هرچیزی که نماد و معرف تجارت شما باشد باید در بالاترین و حرفهایترین سطح ممکن عرضه شود.
برندیگ در صنعت عکاسی ابعاد مختلفی دارد و شاکله حضور در فضای تبلیغاتی است. این حضور وابسته به برخورداری از یک سایت جهت معرفی کارها، پروژهها و توانمندیها و نیز عرضه تجربیات مشتریان پیشین، کارت ویزیت، دفترکار و سایر ملزومات تبلیغاتی میباشد، هرچند همه عکاسان به همه ابزارهای تبلیغاتی و برندیگ احتیاج ندارند (مثلاً، عکاسان آزاد، عکاسان خبری و غیره).
بازاریابی و تبلیغات؛
رضایت مشتریان، کارفرمایان و کارگزاران مهمترین ابزار برای موفقیت عکاسان در عرصههای مختلف کسبوکار است. بهواقع تبلیغات کلامی و بعضاً ناخواسته مشتریان راضی از خدمات شما در فضای مجازی و اجتماعی تأثیری ویژه در بهبود کسبوکار شما خواهد داشت.
بازاریابی کارآمد مؤلفههای خود را دارد. بازاریابی موفق یعنی حضور در عرصههای متعدد و ارائه توانمندیهای متعدد. راهاندازی یک تجارت حرفهای صرفاً به معنای یک سایت، دفتر کار و تجهیزات گرانقیمت نیست. هنوز میتوان عکاسانی را یافت که با تجهیزات ارزان موفقترین نتایج را ارائه میکنند و نبض بازار را در دست دارند، پس غافل از خلاقیت و اهمیت ارائه قابلیتها و آثار منحصربهفرد نباشید.
ازجمله مؤلفههای کلیدی بازاریابی و موفقیت کسبوکار، اجتماعی بودن و فرار از انزوا، فعالیت در فضای مجازی، نمایش آثار در عرصههای نمایشگاهی، رستورانها، کافه و فضای آنلاین و نیز حفظ ارتباط با مشتریان و ارتباطات بازار است.
رسانه های اجتماعی و تبلیغات؛
بحث بر اهمیت رسانههای مجازی و شبکههای ارتباطی آنلاین چیز جدیدی نیست و همگان از اهمیت شبکههای مجازی و رسانههای اجتماعی آگاهاند، ولی حضور در قالب یک کسبوکار سازوکار و ابعاد متمایزی دارد. واقعیت این است که تبلیغات گسترده و بیحدومرز در فضای وب باعث خستگی و آزار بازدیدکنندگان میشود و همانطور که تجربه کردهاید مواجهه با آگهیهای تبلیغاتی، بنرها، صفحات پاپآپ و انواع مختلف تبلیغات اینترنتی نهتنها نتیجه مثبتی دربرندارند، بلکه باعث آزار و اذیت کاربر میشوند. شما به تکتک این کاربران نیاز دارید و قرار نیست با نمایش تبلیغات بیهدف وقت خود را هدر دهید. البته عکاسان معمولاً کسبوکارهای موقعیت محور دارند، لذا تبلیغات وسیع در شبکههای ملی و فراملی تأثیری در پیشبرد و افزایش راندمان کاری شما ندارد.
تبلیغات تجاری در صنعت عکاسی مبتنی بر تعامل و شناخت است. سعی نکنید با پرداخت هزینههای تبلیغات آنلاین کار خود را ساده کنید، چون در غالب مواقع فقط پولتان را خرج میکنید و در عمل چیزی به دست نمیآورید. بجای فعالیتهای ظاهراً زودبازده از همین امروز حضور خود در شبکههای اجتماعی تخصصی عکس اعم از اینستاگرام، فلیکر و غیره را افزایش دهید. کاربران را با آثار خود آشنا کرده و سعی کنید ضمن ارائه و معرفی آثار، توانمندیها و قابلیتهای خود را معرفی کنید. فعالیتهای اجتماعی خود را افزایش دهید و سعی کنید با استفاده از هشتگهای مطرح و معروف، بُرد تبلیغاتی خود را افزایش دهید. فقط به شبکههای اجتماعی مطرح تکیه نکنید و از اهمیت شبکههای داخلی غافل نباشید. کاربران را به تبلیغ آثار خود تشویق کنید و با جلب حمایت چهرههای معروف آثار خود را برجستهتر کنید. حتیالامکان از تبلیغات مستقیم تبری جسته و زیرپوستی تبلیغ کنید. صبور باشید و بجای تعداد فالوئرها دنبال کیفیت و تعامل با آنها باشید. با رسیدن به جایگاهی مطلوب در عرصه آنلاین فعالیتهای خود را ادامه دهید و فراموش نکنید که کلید موفقیت شما تعامل است.
سایر روشهای کسب درآمد
جشنوارههای فروش؛
حضور در جشنوارههای فروش فصلی و مناسبتی یکی از راهکارهای نسبتاً کمهزینه و احتمالاً پربازده برای فروش آثار شماست. البته میزان فروش بستگی به شناخت درست از مخاطب (خریدار)، موقعیت مکانی فروش آثار، مطالعه بازار و قیمتگذاری منصفانه است. از همه مهمتر سعی کنید در جشنوارههای مرتبط با زمینه کاری و فعالیتهای خود حضور یابید.
کافهها و رستورانها؛
یکی دیگر از موقعیتهای مناسب فروش آثار عکاسان کافهها و رستورانهاست. بسیاری از کافهدارها و رستوراندارها باهدف کاهش هزینههای دکور و خرید تصاویر با عکاسان صاحب سبک و دارای آثار فاخر تعامل میکنند و به آنها اجازه میدهند آثار خود را علاوه بر نمایش به فروش بگذارند. سازوکار این تعامل بسته به عکاس و مالک موقعیت دارد ولی درصد موفقیت این روش بسیار بالاست و هزینه چندانی در برندارد.
حضور در جشنوارهها و رقابتها عکاسی؛
دیگر راهکار کسب درآمد از عکاسی حضور مؤثر در جشنوارهها و رقابتهای عکاسی است. این روش معمولاً هزینهای ندارد ولی برگزیده شدن آثار خیلی هم ساده نیست. عمده آثار پذیرفتهشده در جشنوارهها و رقابتهای عکاسی به فروش گذارده میشوند یا توسط برگزارکننده خریداری خواهند شد و اینگونه برای صاحب اثر درآمدزایی میشود.
منبع: پایگاه عکس چیلیک