۲۲ تیر ماه یازدهمین سالگرد شهادت سعید جان‌بزرگی ـ عکاس جنگ ـ است.
به گزارش خبرنگار بخش هنرهای تجسمی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، سعید جان‌بزرگی که از اوایل دهه‌ی ۸۰ در پی مجروحیت‌های ناشی از جنگ تحمیلی با عراق، به عارضه‌‌ی تومور مغزی مبتلا شده بود، همزمان با اذان ظهر روز شنبه – ۲۲ تیرماه ۱۳۸۱ – در بیمارستان شهید مصطفی خمینی چشم از دنیا فروبست.
سعید جان‌بزرگی همانی است که واقعه‌‌ی حلبچه را به رخ جهانیان کشید و علاوه‌بر عکاسی جنگ، او را به‌عنوان یکی از عکاسانی که با صرف سال‌ها وقت در عکاسی مربوط به مناسک حج تحولی ایجاد کرد، می‌شناسند.
جان‌بزرگی از این جهت تدوین‌کننده‌ی نگاه متفاوتی به حج برای عکاسی در یک سازمان دولتی است.
مجید ناگهی – عکاس – پیش از این به ایسنا گفته بود: «نگاه سعید به موضوع کار، نگاهی جدی بود، نه هوس‌انگیز یا به دنبال رقم زدن نام. به غیر از اینکه حس می‌کرد در جامعه هنری، باید یک بچه حزب‌الهی باشد، باور داشت که آدم باید هنرمند باشد.»
ناگهی با تاکید بر اینکه باید نگاه واقع‌بینانه به آدمها داشت، افزود: به ناحق کسی را بزرگ نکنیم و به ناحق هم سقوطش ندهیم؛ بلکه باید به سعید و امثال او نگاه واقع‌بینانه داشت. آنچه در سعید نبود، همین‌ها بود. برای مطرح کردن خود کار نمی‌کرد، اگر کاری انجام داده و امروز کار خوبی به نظر ما می‌رسد، نه به دلیل آن است که کار او عجیب و غریب بود، بلکه به دلیل آنکه کارش خالص بود. اگر یاد نیکی از او می‌شود، به خاطر همین خلوص است وگرنه ممکن است تنوع نگاه او در عکس‌های دیگر هم باشد».
این هنرمند عکاس در عین حال معتقد بود: «نگاه سعید جان‌بزرگی حادثه‌ای نبود، نگاهی درون‌گرا و عمیق داشت که منشاء خیر شد. سال‌ها بعد، نتیجه حرکت او که سال‌ها پیش آغاز شده بود، به ثمر خواهد نشست.»
سعید صادقی – عکاس جنگ – نیز در گفت‌وگویی دیگر درباره‌ی این عکاس شهید گفته بود: «سعید جان‌بزرگی فرزندی از این ملت بود که جان خود را همچون داریوش گودرزی و بسیاری دیگر که نامی هم از آنها برده نمی‌شود، فدا کرد. اینها همین نزدیکی‌ها بودند. ما با هم زندگی کردیم، حال برای خود ما نیز غیرقابل باورند. امثال اخوان، جان‌بزرگی و گودرزی معصومیت‌های فراموش شده‌اند و ما اکنون تنها نمایش آنها را بازی می‌کنیم».
احسان رجبی – عکاس و مستندساز – نیز سعید جان‌بزرگی را حدود سال ۶۴-۶۳ در دو کوهه دیده بود و می‌گفت: «سعید دیوارهای صاف دو کوهه را نقاشی می‌کرد و من هر بار که رد می‌شدم چشمم به کارش و به خودش بود. از همانجا دوستی ما آغاز شد.»
او که درباره‌ی ساخت مجموعه سه قسمتی «طواف چشم» درباره‌ی سعید جان‌بزرگی با ایسنا صحبت کرده بود، می‌گفت: «ما قرار نبود سعید را بُت کنیم. خیلی‌ها می‌خواستند این حرف‌ها را بشنوند و چون حقش هم بود، به سراغش رفتیم. این علاقه‌مندی به خاطر رفتنش نبود. بلکه همیشه این آدمها گریزان‌اند، نه به دنبال نامی بوده‌اند و نه تیتری، وظیفه‌شناسانه دوست داشتند و در جهت آرمان‌هایشان بی‌سروصدا کار کنند. آدم دلش می‌خواهد زمانی که هستند حرفشان را بشنود. اما چه کنیم که راه نمی‌دهند، نه تنها سعید که خیلی‌های دیگر …»
رجبی تصریح کرد: « با آنچه که امروز به جا مانده، می‌توان قضاوت کرد که بزرگ هستند یا نیستند. اما امثال جان‌بزرگی حقشان است. حداقل این برنامه آن است که نشان می‌دهند سعید جان‌بزرگی همانی است که شلمچه را به رخ دنیا کشید. حق مردم است که بدانند او با دست قوی کاریکاتورهایی را از صدام و در‌به‌دری حزب بعث می‌کشید. این حق مردم است که بدانند چند بُعدی بود. اگر از این منظر نگاه کنیم، به این فکر می‌افتیم که وقتی دوستان‌مان را از دست می‌دهیم، به فکرشان می‌افتیم.»
رجبی معتقد بود: «در عکاسی، نگاه‌ها و کارها متفاوت است. اختلاف سلیقه هم هست، اما سعید به بزرگتر و پیشکسوت احترام می‌گذاشت و به رغم آنکه در کارهایش هم نشان می‌داد که یک سر و گردن از کارهای خیلی‌ها بالاتر است و مخاطب جهانی دارد، اما هیچگاه به رخ نمی‌کشید. برای بزرگان عکاسی، مطالعه و شناخت احترام قائل است و این نگاه دوطرفه است.»
سیف‌الله صمدیان – عکاس – نیز در گفت‌وگویی دیگر با ایسنا عنوان کرده بود: «سعید را همواره به عنوان یک الگو گوشزد می‌کردم. سعید به جایگاهی ویژه از نگاه بصری رسیده بود که در جوان‌هایی که با این فرهنگ رشد پیدا کرده باشند، امکان دست‌یابی به چنین قدرتی از نگاه و درک بصری وجود نداشته است. نگاه عکاسانه و پالوده شده‌ی سعید، ذاتی بود و این همان نگاهی است که مورد نظر من بوده که بچه‌ها به آن برسند؛ نگاهی است در جهت رسیدن به کمال انسانی، نگاهی که هیچکس و هیچ چیز را از سر عادت و اجبار نبیند.»
صمدیان بیان کرده بود: «باید زحمت بسیار کشید تا آدم‌هایی از این نسل بیایند و به درجه‌ای از شفافیت برسند که تاثیرگذار باشند. سعید به من یاد داد که زیاد ناامید نباشم و اطرافم را خالی از نگاه‌های انسانی نبینم. الگوهایی هستند که با صداقت واقعی و بدون سیاست‌زدگی، حتا اگر کار سیاسی می‌کنند، وجود دارند.»
به گزارش ایسنا، یادواره‌ی هنرمند شهید سعید جان‌بزرگی با عنوان «عکاسی از بهشت» 21 تیر ماه در تالار ناصری خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
انتهای پیام
