ابرکوه را به این دلیل که روزگاری قد برافراشته نشان از اقتدار و امنیت این شهر داشت، میتوان شهر قلعههای تاریخی خواند اما قلعههای این شهر اکنون رو به ویرانی نهاده و در انتظار تدبیری از سوی مسئولان است.
به گزارش خبرنگار مهر، سرزمین ایران در گذشته به واسطه وضعیت جغرافیایی خاص خود، راه رابطی برای دسترسی اقوام و طوایف مختلف برای دسترسی به غرب و شرق بود و همین امر سبب توجه کشورهای مختلف به شهرهای مختلف کشور و تهاجمهای پی در پی آنها به شهرها بود.
ساکنان این کشور برای زندگی آسوده تر تمهیداتی اندیشیده بودند که یکی از مهمترین آنها ساخت ارگ، قلعه و برج و بارو بود.
شهرستان ابرکوه نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی خود یادگارهای ارزشمندی از این قلعهها داشته و دارد و تعداد آنها به گفته مسئولان به عدد ۵۰ نیز میرسد به همین نیز شاید بتوان در کنار نامهایی که به این شهر کهن دادهاند شهر قلعهها را نیز به آن اضافه کرد.
در گوشه گوشه شهرستان ابرکوه حصارهای بلند از قلعههای تاریخی به چشم میخورد که حتی با وجودی که برخی از آنها به ثبت میراث فرهنگی نیز رسیدهاند، مورد بی محبتی قرار گرفتهاند و روزهای پایانی حیات خود را شماره میکنند.
شاید یکی از علل بی توجهیها کثرت آثار باستانی این شهرستان است به نحوی که در ابرکوه بیش از ۳۵۰ اثر تاریخی وجود دارد و تعداد زیادی از این آثار را قلعهها و برجها تشکیل میدهند.
ناگفته نماند در تعداد معدودی از این آثار ترمیمهایی نیز صورت گرفته اما این ترمیمها پاسخگوی میزان تخریبی که در طول سالیان گذشته رخ داده، نبوده است.
تخریبهای بسیار به خصوص در روستاها توسط مردم که خرابههای این قلعهها را مزاحم رشد و توسعه دیدهاند و نرسیدن فریاد آنها به گوش مسئولانی که میتوانستهاند با حل مشکلات مردم به ویژه تامین زمین مورد نیاز همچنین ترمیم این بناها مانع تخریب شوند از جمله علل نابودی بسیاری از این قلاع است.
بی توجهی به این بناها امروز به شهر ابرکوه و قلعههای مطرحی چون رباط که به گفته محققان در مسیر راه ابریشم قرار داشته نیز کشیده شده است.
هنوز چند قلعه ابرکوه مسکونی است و در گفتگو با اهالی روستاها در مییابیم که آنها نیز از این مشکلات که به واسطه تخریب این قلعهها به وجود آمده، بی نصیب نماندهاند.
در این گزارش تعدادی از قلعههای معروف شهرستان ابرکوه معرفی میشود تا ضمن معرفی پیشینه تاریخی این شهر، توجه مسئولان نیز به سمت احیای این قلعهها به عنوان آثار تاریخی کشور جلب شود.
قلعه روستای شهرسب (ارگ شهرسب)
قلعه روستای شهرسب قلعهای است عظیم که سردری رفیع دارد و آثاری از مجتمع مسکونی اهالی درگذشته است.
هسته اولیه این مجتمع مسکونی عظیم را میتوان به دوره صفویه نسبت داد. در سالیان گذشته، مرمتهای مختصری در این بنا صورت گرفته است.
این قلعه در زمانی نه چندان دور مسکونی بوده است.
قلعه روستای تیزک شهرستان ابرکوه
قلعه روستای تیزک، قلعه مسکونی بزرگی است که دارای سردری رفیع، دو طبقه و دیوارهای چینهای و خشتی است.
وسعت قلعه نسبتاً بزرگ، مستطیل شکل و دارای چهار برج است.
قدمت این بنا مربوط به دوره افشاریه و زندیه است و سالیان پیش مرمتهایی در این بنا صورت گرفته است.
قلعه فیروزآباد شهرستان ابرکوه
قلعه فیروزآباد نیز یک مجتمع مسکونی است که با پلانی مربع مستطیل شکل با دیوار چینهای بلند با چهار برج در چهار گوشه آن از خشت خام و گل ساخته شده است.
قلعه رباط ابرکوه
قلعه رباط ابرکوه در حاشیه غربی شهرستان ابرکوه در کنار بلوار جمهوری اسلامی قرار دارد و نزدیکی میدان ولی عصر (ع) این شهر واقع شده و متعلق به دوره صفویه است. این قلعه دارای ۹ برج مدور است که روی آنها تزئینات هندسی دیده میشود.
قلعه روستای بداف
قلعه روستای بداف از جمله بناهای تاریخی بخش بهمن شهرستان ابرکوه است و به نظر میرسد که دور آن برای امنیت بیشتر خندقهایی حفر شده است که این مسئله با توجه به قرار گرفتن آن در محلی با چند متر گودی قابل بررسی است.
سردر ورودی این بنا با تزئینات خشتی شکل داده شده و خانههای مسکونی داخل آن تقریباً سالم مانده است.
قلعه حسن خان مهرآباد
قلعه حسن خان مهرآباد، قلعهای است با حصار چینهای و چهار برج حفاظتی در چهار گوشه و در شهر مهردشت قرار گرفته است.
از ویژگیهای مهم این بنا برج حفاظتی استوانهای شکل است که در وسط قلعه احداث شده و کاربرد دفاعی داشته است. خانههای مسکونی داخل این قلعه نیز تخریب شده است.
قلعههای تاریخی ابرکوه نیازمند نگاه ملی است
این قلعهها که مربوط به دورههای مختلف ساسانی، زندیه، افشاریه و قاجاریه است امروز نیازمند نگاهی نو از سوی مسئولان و اختصاص اعتبارات مرمتی است.
کاربردی کردن بسیاری از این قلعهها که برخی حتی در کنار جادههای پرتردد شهرستان ابرکوه قرار دارند علاوه بر اشتغال در بحث توریسم از تخریب این آثار ارزشمند نیز جلوگیری میکند.
به نظر میرسد با ترمیم این قلعهها و واگذاری آنها به بخش خصوصی بتوان علاوه بر سرپا نگه داشتن بنا به عنوان یک پیشینه تاریخی، زیرساخت های گردشگری را نیز با استفاده از فضاهای آن توسعه داد و گامی ارزشمند در راستای توسعه صنعت توریسم برداشت.
……………………………………….
گزارش و عکس: رحیم میرعظیم