به پاسداشت آنان که ورود آزادگان را به وطن مستند کردند

با گذشت نزدیک به هفتصد و پنجاه روز پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت برای پایان دادن به جنگ میان عراق و ایران و پذیرش آن توسط رهبر وقت ایران آیت الله خمینی(ره) نخستین گروه از اسرای ایرانی به کشور بازگشتند.
بازگشت این سربازان وطن به کشور حال و هوایی خاص را برای خانواده و جامعه و شهر و کشور ایجاد کرد که شعور عکاسانه اهالی مستندساز این برهه از تاریخ جنگ و کشور را نیز از ثبت و ضبط دور نیانداخت و بازوی همت به آن داد.

در گرماگرم تابستان، روز جمعه ۲۶ امرداد سال ۱۳۶۹ تبادل حدود ۵۰ هزار رزمنده سرافراز اسیر در زندان‌‌های بعثی با همین تعداد اسیر عراقی از طریق مرزهای زمینی و از مرز خانقین، قصرشیرین و راه‌های مورد توافق دیگر صورت گرفت.
آزادگان از چند نقطه مرزی با تشریفات وارد کشور شدند. از چهره هر کدامشان می شد فهمید که هنوز شک داشتند که آزادی شان جدی است یا نه؟ اغلب، نخستین واکنش آنان بوسه بر خاک میهن و اشک شوق بود. اما بجز این ها صحنه‌های عجیب و زیبا در آن روزها کم نبود. خیلی از این صحنه ها توسط دوربین عکاسان جاودانه شد.

بدون شک رخدادهای مختلف در طی سال های پس از انقلاب اسلامی سهم عمده ای از علاقه عکاسان کشورمان را به خود اختصاص داده است و در واقع می توان گفت که اگر امروزه عکاسی ایران به جایگاه ویژه ای دست یافته و اگر اظهارنظرها دال بر رشد و شکوفایی استعدادهای عکاسی این مرز و بوم است، نمی توان تاثیر وقایع گوناگون اجتماعی و حضور عکاسان در این صحنه ها را از نظر دور داشت. رویدادها و تحولات مختلف هر جامعه ای نقش ویژه ای در تحرک کلی افراد آن جامعه دارد و از این میان تصویرگران و عکاسان عهده دار به تصویر کشیدن تاریخ آن جامعه می باشند.

خبر آزادسازی اسرای جتگ عراق و ایران که در فرهنگ اجتماعی مردم ایران با واژه «آزادگان» از ایشان یاد می شد پس از سالیان متمادی ، مقاومت و حماسه پرشکوه مردم این مرزوبوم ، مقطع حساس و پرشور دیگری را رقم زد. با نشر این خبر از یک سو پدران ، مادران ، فرزندان و همسران منتظر ، نوید دیدار مجدد می شنیدند و از سوی دیگر مردم خود را مهیای استقبالی تاریخی می نمودند. با ورود آزادگان بر شور و شعف عمومی افزوده شد. آنچه این واقعه را از اکثر وقایع گذشته متمایز می کرد، عمومی بودن آن بود، یعنی هر کوی و برزن و شهر و روستایی مَقدم آزاده ای را گرامی می داشت و به شهر یا منطقه خاصی محدود نمی شد؛ طبعا تصویر کردن آن نیز به کار بسیار گسترده ای نیاز داشت.

در این موقعیت حتى آماتورها را تشویق به دست گرفتن دوربین کرد و دوربین های خانوادگی نیز فعال شدند.آنچه گرد آمد مؤید حضور بسیار فعال عکاسان بود. عکس های این مجموعه یادآور حال و روز جامعه ایران را در نخستین روزهای آزادسازی و تبادل آزادگان به تصویر کشیده و نمایش می دهد که با تدبیر و دعوت مدیرمسئول و سردبیر و عوامل وقت «نشریه عکس» در دی ماه سال ۱۳۶۹ به شکل ویژه نامه آزادگان چاپ و منتشر شد.

و اکنون با گذشت بیش از سی سال از این رویداد ملی_حماسی ضمن پاس داشت حامیان و مدافعان وطن، تفکر والا و اندیشه ی دوراندیش عوامل نشریه «ماهنامه عکس» را در زمان مدیرمسئولی و سردبیری مرحوم کیومرث منزه گرامی می داریم.
آثار این مجموعه اگر چه به تفکیک تعیین و معرفی نشده اند ولی از این اسامی با عنوان عکاسان این ویژه نامه نام برده شده است: مجتبی آقایی، علی فریدونی، هادی تارش، امیرعلی جوادیان، اسماعیل داوری، محمدرضا صفارخوش اقبال، محمد اسلامی راد، حمیدرضا حسن زاده،‎ جاسم غضبانپور، هوشنگ خادم بیات، جمشید بایرامی، مسعود زنده روح کرمانی، یدالله عبدی، حمید احمدی، حسین ابراهیمی، هوشنگ سلامت، حسین بازمانده، محمد رشیدی، رباب کاظمی‎ .