در چنین روزی عکس نمادین فرار به سوی غرب عکاس آلمانی به ثبت رسید

#در_چنین_روزی ۱۵ آگوست ۱۹۶۱، پیتر لیبینگ/ Peter Leibing عکاس آلمانی آسوشیتدپرس عکس مرزبان جوانی از آلمان شرقی را ثبت کرد که از روی حصار سیم خاردار میان دو آلمان پرید و از شرق به غرب گریخت.

در شب ۱۳ آگوست ۱۹۶۱، پس از ماه ها شایعه در مورد کارگران جوان و ماهری که جمهوری دمکراتیک آلمان شرقی را به مقصد غرب ترک می کردند، سربازان، پلیس و شبه نظامیان کارگری یک “مانع حفاظتی ضد فاشیستی” در برلین ایجاد کردند. در روزهای ابتدایی ساخت این دیوار تعدادی زیادی از مردم از جمله نگهبانان مرزی از مرز رد شدند و گریختند.

این عکس، یک مرزبان جوان جمهوری دموکرات آلمان شرقی را نشان می دهد که در اولین روزهای دیوارکِشی برلین با سیم خاردار از فرصت خود برای فرار استفاده کرده است. این عکس در غرب به یک تصویر نمادین تبدیل شد. گرچه در آلمان شرقی کتابهای راهنمای برلین تا زمان برچیدن دیوار همچنان خروج جوان مرزبان را انکار می کردند.
کنراد شومان/ Konrad Schumann نوزده ساله بود که برای نگهبانی از مرز اعزام شد. صبح روز ۱۳ آگوست او در “برنوار استراس” در ناحیه “ودینگ” برلین مستقر بود، همانطور که در عکس مشاهده می شود، دیوار هنوز فقط حصاری از سیم خاردار بود. شومان در آنجا قدم می زد و در حالیکه عصبی بود و سیگار می کشید، گاهی با سیم خاردار ور می رفت و آن را به پایین فشار می داد تا پریدن از روی آن آسان تر شود. رفتار او توجه عکاسان خبری از جمله پیتر لیبینگ  ۱۹ ساله که مرز را پوشش می دادند، به خود جلب کرد، او بیش از یک ساعت شومان را زیر نظر داشت.

پیتر لیبینگ متولد ۱۹۴۱ هامبورگ، عکاس آسوشیتدپرس و ساکن آلمان غربی بود که همراه دیگر عکاسان توسط پلیس خبر شده بودند که اینجا بیایند و این اتفاق را ثبت کنند. در ساعت ۴ بعد از ظهر، در حالی که ساکنان برلین غربی او را ترغیب به فرار می کردند و می گفتند “بیا!” شومان با چکمه های مشکی، کلاه خود و لباس ارتش آلمان شرقی و یک تفنگ، همه جرات خود را به کار گرفت و از مانع پرید، او در میانه پریدن از روی حصار تفنگ خود را دور انداخت.
لیبینگ تنها فرصت ثبت یک عکس را داشت، او روی سیم خاردار فوکوس کرد و تنها از یک نگاتیو برای ثبت این صحنه استفاده کرد. او می گوید:
” ثبت تنها یک فریم عکس برای من کاری غریزی بود. من در هامبورگ هنگام عکاسی از پرش اسب ها از مانع، زمان سنجی مناسب برای شاتر زدن به موقع را یاد گرفته بودم. وقتی شومان حرکت کرد و آمد من تنها دکمه شاتر را زدم و تمام.”

این عکس تصویری کلاسیک و برجسته است زیرا تضاد میان آزادی و محدودیت را نشان می دهد. مانند همه ی عکس های مهم خبری و تاثیرگذار دنیا، این عکس هم، عکس هنرمندانه ای است که از سر اتفاق ثبت شده است. گویاتر و شاعرانه تر از این تصویر نمی شد مفهوم دیوار را به تصویر کشید. در این عکس مرد جوانی در هوا پرواز می کند و برای لحظه ای میان برزخ شرق و غرب معلق می ماند. ساختمان ویران شده ی سمت راست او یادآور زخم های دوران جنگ برلین است. پشت سر او عده ای حرکات او را زیر نظر دارند، اما به نظر نمی رسد که قصد داشته باشند او را دنبال کنند و بر خلاف آنچه هست، این عکس، عکسی شاد می نماید.
این عکس نه تنها اشاره ای بر سالها تقسیم آلمان ندارد بلکه گواهی بر بیهودگی این دیوار است. عکس هایی از این دست در دهه ۶۰ میلادی، برلین غربی را به مکانی مسحور کننده و چشم گیر تبدیل کرد و ژست های سیاسی مانند سخنرانی جان اف کندی در سال ۱۹۶۳ در برلین بر سکویی مشرف به دیوار فرصتی بود که امکان عکاسی از دیوار را فراهم می کرد. در حالیکه این دیوار در آلمان شرقی نادیده انگاشته می شد در آلمان غربی تبدیل به صحنه ای رمانتیک برای ساخت فیلم های چون خاکسپاری در برلین تا ساخت موسیقی و ترانه هایی چون لو رید برلین، شده بود.
این عکس در تعریف دیوار در نگاه غرب بسیار کمک کننده و تاثیر گذار بود، ولی زمانی کار شومان به پایان خوبِ خود نزدیک شد که تظاهرات علیه دولت کمونیستی در سراسر آلمان شرقی اجتناب ناپذیر و فراگیر شد.
عکس لیبینگ به طور گسترده ای در سرتاسر جهان منتشر شد. شومان مشهور شد، هرچند نه او و نه عکاس از این تصویر پولی به دست نیاوردند. شومان در این باره گفت:
“همانطور که وکلا توضیح دادند، چون من یک شخصیت تاریخی هستم، این تصویر بدون رضایت من می تواند در همه جا منتشر شود.
اما عکاس نیز ثروتمند نشد. او در یک آژانس خبری کار می کرد.
” این شهرت، شومان را از آلمان شرقی آزاد کرد، اما در عین حال تنها و افسرده بود. خانواده او در آن سوی دیوار ماندند. شومان توانست از طریق نامه با خانواده خود ارتباط برقرار کند که آن هم توسط پلیس مخفی آلمان شرقی نظارت می شد. پس از تخریب دیوار، شومان توانست به خانه بازگردد و به دیدار خانواده اش برود. اگرچه برخی از او استقبال کردند، برخی دیگر او را خیانتکار می دانستند. تنهایی تا آخر عمر شومان را گرفتار کرد، تا ژوئن ۱۹۹۸ بدون یادداشت گذاشتن، وارد جنگلی نزدیک خانه اش شد و خود را به دار آویخت.”
شومان و لیبینگ هر دو ۱۹ ساله بودند که زندگی آنها برای همیشه با یک شاتر و یک عکس تغییر کرد. در حالی که زندگی شومان با تراژدی غم انگیزی به پایان رسید، او و لیبینگ هر دو الهام ارزشمندی به جهان دادند. الهامی برای تمنای زندگی بهتر، برداشتن اولین قدم و پریدن از مرز…
اگر شومان نظرش عوض شده بود،
اگر لایبینگ آماده نبود،
اگر آنها به عنوان پسران ۱۹ ساله به زندگی روزمره و در حصر خود راضی بودند،
این عکس وجود نداشت.
وقتی به این فکر می کنید که چگونه می توانید در ۱۹ سالگی تاثیری بر جهان داشته باشید، این عکس را تصور کنید.

ترجمه و تنظیم: اعظم حشمتی

#دیوار_برلین
# کنراد_شومان
#Konrad_Schumann
#پیتر_لیبینگ
#Peter_Leibing