منتخب نمایشگاه گروهی عکس انتهای زمین در آخرین ایستگاه نمایشگاهی خود در استان خراسان رضوی به شهرستان سبزوار رسید و در نگارخانه امیرشاهی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی به نمایش درآمد.
در گذار این مسیر و این حضور و دیدار از عکس های نمایشگاه ، هادی دهقانپور از عکاسان ایرانی که روابط عمومی انجمن عکاسان سبزوار را نیز عهده دار است، متنی پیرامون آثار نمایشگاه گروهی عکس #انتهای_زمین نوشته و ارسال کرده است.
در این مطلب، جریان فنی و بار معنایی و پیام زیبایی شناسانه جای گرفته در روح عکس های نمایشگاه با نگاهی توصیفی رقم زده شده است.
متن دریافتی از سوی این عکاس به این شرح است:
———————————————————————————————————————————————————————————————————————-
در ویکی‌پدیا آمده است: کویر منطقه‌ای است که به دلیل موقعیت جغرافیایی و حرارت شدید آفتاب، فاقد پوشش گیاهی است. برخی کویرها قبلاً دریاچه یا دریاهایی بوده‌اند که در اثر تبخیر آب از آن‌ها به نمکزار بدل شده‌اند.
کویر مرکزی ایران که دشت کویر نامیده می‌شود، درون خود تعداد زیادی کویر کوچک‌تر، مانند کویر درانجیر، کویر ساغند، روح مرغوم را جا داده است.
وقتی به کویر می‌رسی ، انگار وارد سرزمین غریب دیگری شده‌ای. تجربه‌ای بی‌بدیل. انگار همچون آلیس در سرزمین عجایب، اتفاقاتی را تجربه خواهی کرد که بیشتر به رؤیا می‌ماند تا واقعیت.
تپه‌شنی یزد، کویر ابرقو، کویر ساغند، دشت کویر، دق گیو، کویر ریگ‌جن، کویر مصر، صادق‌آباد و شاید بتوان گفت گل سرسبدشان، کویر مرنجاب، همه و همه، سهم وسیعی از کشور را در خود گرفته‌اند. هرچند در نگاه عامه، کویر منشاء ترس، زوال و نابودی است و هیچ زایشی در آن قابل تصور نیست، اما این تصورات، هیچ‌گاه نتوانسته از جذابیت، صمیمیت و گرمایی که کویر در درون دل مخاطب خود ایجاد می‌کنند بکاهد.
با وجود اینکه در بین عامه مردم رایج است که اصطلاح «کویر» و «بیابان» را به‌جای یکدیگر به‌کار می‌برند ولی بین این دو اصطلاح تفاوت اساسی وجود دارد.
بیابان به بخشی از مناطق خشک گفته می‌شود که بارندگی سالانه‌ی آن کمتر از ۵۰ میلی‌متر است و ممکن است چندسال در آن باران نبارد و با کم‌آبی و تبخیر شدید مواجه است و پوشش گیاهی آن بسیار ضعیف است. اما کویر به زمین‌های رسی پف‌کرده، با شوری و نمک بسیار شدید گفته می‌شود که گیاهان نمی‌توانند در آن رشد نمایند.
با این پیش‌زمینه‌ی ذهنی و با تنها تجربه‌ی شخصی‌ام از دیدار با کویر بی‌همتا عازم نمایشگاه « انتهای زمین » می‌شوم. از تکرار عنوان نمایشگاه در ذهن، شوری مضاعف در دلم ایجاد می‌شود و سوال‌های متعددی که به‌دنبال آن به ذهن هجوم می‌آورند و ترغیبم می‌کنند سریع‌تر گام بردارم، به‌قصد جواب…
نمایشگاه از ۴۰ تصویر با محوریت « کویر » تشکیل شده است. عکسها در اندازه ۵۰ در ۷۰ سانتیمتر و به شکلی فاخر پاسپارتو، چاپ و شاسی شده‌اند. بیننده با دیدن رنگ‌های گرم و خیره‌کننده‌ی کویر در میانه‌ی آن کادر مشکی، احساس آرامشی غریب را تجربه می‌کند.
غالب عکسها ظاهری ساده و بی‌پیرایه دارند.
در واقع، همانطور که از سبک عکاسی طبیعت و بالاخص عکاسی از کویر آن سراغ داریم، این خطوط و سایه‌ها هستند که سررشته‌ی امور را در دست گرفته‌اند. خطوطی که با صبر و تأمل و نگرش عکاس خود، در قاب عکس جان گرفته و برای همیشه ثبت شده‌اند. انگار عکاس قصد دارد با ثبت آن‌ها، پویایی همیشگی کویر که با دست‌آویزی باد و تغییر، پیوندی دیرینه دارد، را از آن بگیرد.
زوایای واید (باز) و کلوزآپ (بسته) متنوعی ثبت شده است. عکاسان تلاش کرده‌اند با فوکال‌های مختلف لنزهای خود، آن‌گونه که شایسته است، حق مطلب را ادا کنند. زوایای باز با دخالت افق و دورنمای مناظر، سیری بی‌نهایت یافته‌اند و پهنه‌ی گسترده‌ای از خلقت خداوند را به‌تصویر کشیده‌اند.
یکی از خصوصیات اسرارآمیز نمایشگاه انتهای زمین را بایستی در عدم حضور انسان در آن دانست. انگار عکسها از جایی جز کره‌ی خاکی که در تصرف انسان است ثبت شده است. رد پا، آثار تخریب و یا عنصری که نشان دهد انسان در کنار چنین محیطی زندگی می‌کرده به‌چشم نمی‌خورد. از این حیث، نوعی حس آخرالزمانی از پایان سیطره‌ی انسان بر زمین در ذهن شکل می‌گیرد. حسی که با سکوت و حرکت آرام خطوط و دوایر کویر، آرام‌آرم، بیننده را مسخ خود می‌کند.
در نمایشگاه عکس کویر، به ندرت می‌شود بارقه‌ی امیدی از حیات موجودات زنده را یافت. رشد گیاهان قلیل و اندک رد پای حشرات بر ماسه که عمری بسیار کوتاه خواهد داشت. این ماجرا، مرا یاد آن جمله‌ی معروف می‌اندازد که اگر روزی نسل انسان بر روی کُره‌ی زمین منقرض شود، زمین، از همیشه بیشتر رونق خواهد گرفت، اما اگر روزی تمامی حشرات زمین از بین بروند، دیگر هیچ موجودی بر آن قادر به حیات نخواهد بود…
با عنایت به موضوعات مهمی همچون ترکیب‌بندی، پردازش جزئیات، توجه به نقاط روشن و تیره و رنگ‌بندی که معمولاً در ژانر طبیعت مورد توجه قرار می‌گیرند و با عنایت به عکس‌های نمایشگاه انتهای زمین، چنین به‌نظر می‌رسد که عکاسان خوش‌ذوق، سعی در ثبت تجربه‌ای جدید در دفتر خاطرات خود دارند. آن‌ها با اراده‌ی قوی خود پای در کویر گذاشته‌اند و نخستین تجربیات‌شان از این معاشقه را به تصویر کشیده‌اند. مناظر و فرم‌ها در نهایت سادگی خود به‌تصویر کشیده شده‌اند. پردازش تصاویر در نهایت حفظ استناد آن انجام شده و عکاس، کم‌ترین دخل و تصرف را در آن ایجاد کرده است. از منظری دیگر، به‌نظر می‌رسد عکاسان، اصرار زیادی در حفظ جزئیات نقاط تیره و روشن ندارند و در برخی نقاط (اغلب آسمان) عکسها، چه عامدانه و چه سهوانه، شاهد از بین رفتن پیکسل‌ها هستیم.
برخی عکس‌های نمایشگاه انتهای زمین، تلویحاً به اتفاقات اقلیمی و خصوصیات رفتاری شن‌های روان اشاره می‌کند. گیاهی که در زوایای مختلف چرخیده و شیاری، دایره‌مانند در اطراف خود ایجاد کرده، فرم‌هایی که از ریزش ماسه‌ها و ترکیب‌شان با سایه ایجاد شده و نهایتاً شکل‌گیری تصاویری انتزاع‌گونه و جذاب که هر بیننده‌ای را به وجد می‌آورد.
با نگاه کلی به اتفاقاتی که در عکس‌های نمایشگاه انتهای زمین افتاده است می‌توان این انتظار را داشت که مخاطب، پس از بازدید، به زوایای مختلفی از جنبه‌های رئال (واقع‌گرایانه) کویر دست می‌یابد. در بعضی آثار می‌تواند شکوه و عظمت آن‌را بستاید و در برخی دیگر، در جزئیات آن کنکاش کند.
از سوی دیگر، بیننده‌ی نمایشگاه انتهای زمین، با دیدن عکسها، شگفت‌زده می‌شود و گاهی در بُهت تصاویر رؤیاگونه‌ی انتزاعی آن فرو می‌رود، اما کمتر دچار غافلگیری می‌شود. انگار عکاسان انتهای زمین سعی دارند ذات پاک و بی‌آلایش کویر را در چهارچوب تصورات بشری به تصویر بکشند و از هر گونه دخل و تصرف و تغییر در بافت یا رفتار و ترکیب آن حذر می‌کنند.
نمایشگاه ده‌روزه‌ی انتهای زمین در سبزوار که با مساعدت مدیر مهربان پایگاه عکس چیلیک میسر شد، به‌عنوان تجربه‌ای موفق در دفتر خاطرات انجمن عکاسان این شهر که به‌تازگی متولد شده است، به ثبت رسید.
باشد که همراهی انتهای زمین با این ولادت میمون، ارتباط معناداری به شروعی دوباره و زایشی نو در نگاه و اندیشه‌ی عکاسان این مرز و بوم ایجاد کند…
هادی دهقانپور
مسئول روابط‌عمومی انجمن عکاسان سبزوار
۱۴ دی ۱۳۹۵
————————————————————————————————————————————————————————————————————————–
پایگاه عکس چیلیک به نمایندگی از سوی عکاسان صاحب اثر در مجموعه نمایشگاه گروهی عکس #انتهای_زمین به پاس تقدیر از قلم و نگاه و زمان این عکاس، در بیان نقاط ضعف و قوت این نمایشگاه عکس که بیش از چندین مقصد از شهرها و استان های کشور را پست سرگذاشته است، بسته ای فرهنگی به ارزش بیش از یک میلیون ریال از سوی پایگاه تخصصی کتاب عکس تقدیم جناب آقای هادی دهقان پور می نماید.
باشد تا به واسطه این رفتار، قدردان نگاه و زمان و تخصص و دغدغۀ منتقدین نسبت به عملکرد و رفتارهای مان باشیم.
این تعهد در قبال بیان صریح و صحیح قلم دیگر منتقدین و عکاسان نیز قابل اجرا خواهد بود.
۳ دیدگاه. دیدگاه جدید بگذارید
بسیار گیرا بود و حض بسیاری از این نقد بردم.
سلام به جناب دهقان پور عزیز
به عنوان یکی از عکاسان صاحب اثر در نمایشگاه انتهای زمین از ایشان برای نگارش متن و این دقت شان در بررسی نمایشگاه متشکرم.
متن ایشان مقدمه، متن و پایان بندی مناسبی است؛ اما بسیار منتظر بودم تا بیشتر از توصیف حس حال عکس ها و همه جانبه گرایی از کاستی ها و پیشنهاد ایشان برای بهتر شدن این مجموعه بشنوم.
انتهای زمین از دید من به یک برند و نام ماندگار تبدیل شده است؛ اما هر برند و نامی برای حفظ جایگاه خود نیاز به رشد دارد، این که ایشان جایگاه و این نمایشگاه را به خوبی درک و توصیف کرده اند قسمتی از موفقیت انتهای زمین به عنوان یک نمایشگاه است. من به شخصه خیلی مشتاق هستم تا کمی از قسمت هایی که ایشان نتوانسته با نمایشگاه ارتباط درستی برقرار کند بشنوم.
متشکرم
از اینکه آقای دهقان پور زحمت کشیدند و نقدی بر این نمایشگاه نوشتند بسیار خوشحال و سپاسگزارم.
چرا که خیلی مشتاق بودم تا از نمایشگاهی که در آن صاحب اثرم نقدی و نظری بخوانم اما تاکنون کسی اینکار را نکرده بود.
دوست داشتم در مورد عکسها بیشتر گفته میشد. در هر صورت بسیار سپاسگزارم.