کمیسیون ملی یونسکو در ایران و سایت تاریخ عکاسی ایران
روز ۲۴ آذر ۱۳۹۷ نشست تخصصی پیرامون ده سال برگزاری روز عکس تاریخی به همت سایت بررسی تاریخ عکاسی ایران در یونسکو برگزار شد.
به گزارش پایگاه عکس چیلیک در این نشست که از ساعت ۹:۳۰ تا ۱۲ به طول انجامید ابتدا دکتر اعتمادی به نیابت از دکتر ایوبی دبیر کل یونسکو ضمن خیرمقدم به مهمانان در رابطه بااهمیت آرشیوهای دیداری و بخصوص عکس‌ها در ایران و جهان سخنانی ایراد کردند.
پس از ورود دکتر نامور مطلق و ایراد سخنانی در رابطه بااهمیت عکس‌های تاریخی ایران دکتر محمدحسن سمسار در اهمیت پرداختن به عکس‌های تاریخی ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع عکس قرن نوزدهی در ایران و دومین مرکز عکس قرن نوزدهمی جهان سخنرانی کردند.
ایشان در سخنان خود ضمن اشاره به نقش مرحوم یحیی ذکاء و زنده یاد پروفسور شهریار عدل در پرداختن به این عکس‌ها از حدود سال‌های ۱۳۳۷ گفتند: «اهمیت عکس‌های تاریخی از همان ابتدا توسط معیرالممالک و غلامحسین خان غفاری از نخستین کلکسیونرهای عکس در زمان ناصرالدین‌شاه مشخص‌شده بود…»
در ادامه رضا فراستی از همراهان همیشگی کارگروه عکس تاریخی درباره‌ی چگونگی شناسایی عکس‌های تاریخی، گزارش یک تجربه چندراه بهره‌برداری شده برای شناسایی عکس‌های تاریخی بخصوص موارد مربوط به رجال یادشده است:
۱. آموزش اشخاص دررویت و به خاطر سپردن چهره‌ها
۲. استفاده از زیرنویس‌ها و پشت‌نویس‌های عکس‌ها
۳. استفاده از کتاب‌ها و مجلاتی که در آن‌ها عکس چاپ‌شده
۴. استفاده از اطلاعات شخصی و ذهنی معمرینی که خود به طریقی با چهره‌ها رابطه داشته‌اند.
طبق تجربه بیشترین مقدار شناسایی‌شده از طریق چهارم بوده است.
در سال اول ورودم (۱۳۶۵) به موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی که اینک موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران نام دارد، با انبوهی از اسناد و عکس‌های تاریخی روبه‌رو شدم که می‌بایست سازمان پیدا می‌کرد. اسنادی اغلب از دوران پهلوی و قاجار و بعضاٌ قبل از قاجار. عکس‌هایی از دوره ناصرالدین‌شاه ( حدود ۱۲۸۰ قمری) تا پیروزی انقلاب اسلامی (بهمن ۱۳۵۷ شمسی). “
پس از مدتی فعالیت برای تنظیم اسناد تاریخی، به دلیل آنکه کارشناسان می‌توانستند اسناد را اغلب بخوانند، فهرست‌نویسی آن‌ها خیلی سریع آغاز شد. اما عکس‌های تاریخی که عمدتاٌ مربوط به رجال و بعضاٌ اماکن بودند، به‌راحتی شناخته نمی‌شدند. برای انجام این امر ، پس از شماره‌گذاری عکس‌ها، دو طریق زیر مدنظر قرار گرفت…” و در انتها با نتیجه‌گیری این‌که ” عکس‌ها و اسناد تاریخی از باب شناسایی، دو مقوله از هم جدا می‌باشند. اسناد را می‌توان خواند اما خوانش عکس بخصوص درزمینهٔ رجال نیاز به تجربه و اطلاعات شخصی و ذهنی افراد دارد. اشخاصی که می‌بایست چهره شناس باشند. در کشور عکس‌های تاریخی شناسایی نشده کم نیستند. ازاین‌رو برخی از سازمان‌ها نمی‌توانند آرشیوهای خود را بدون طی مرحله شناسایی، سازمان بدهند. “
– خلاصه سخنان دکتر داوود صادق سا “پیرامون مسائل مؤثر بر اسناد عکسی از دیدگاه شیمی عکاسی “
در خصوص عکس‌های سیلور پرینت قرن نوزدهم باید خاطرنشان کرد که دانش زیادی در مورد رفتار ماده شیمیایی هیپو یا تیو سولفات سدیم با فلز نقره که تشکیل‌دهنده اصلی و محصول نهایی عکس‌هاست وجود نداشته است.
….از عکس‌های کاغذی و شیشه‌های باقی‌مانده از قرن نوزدهم به دلیل محیط مرطوب و تحریک اشعه یو وی موجود در نور طبیعی و مصنوعی هیپوی باقی‌مانده از محلول ثبوت تجزیه‌شده و گوگرد آزاد می‌کند. گوگرد آزادشده با نقره موجود در عکس‌ها تولید سولفور نقره پایدار می‌نماید که غلظت این ماده از خود نقره بسیار کمتر است به همین دلیل عکس‌ها رنگ‌پریده به نظر می آیند و کمی هم تمایل به رنگ سبز و زرد رقیق دارند که در اصطلاح جدید به آن سپیا تون میگویند.حال که ناگزیر به نگهداری عکس‌ها با روش عکاسی مجدد یا اسکن کردن آن‌ها هستیم باید به این نکته توجه کنیم که روش اسکن کردن با اشعه لیزر توسط هیچ انجمن رسمی نگهداری عکس‌های قرن نوزدهمی تائید نشده است هرچند که این عمل ناشایست در کشور ما به‌راحتی با عکس‌های قرن نوزدهم در تمامی مراکز نگهداری آن‌ها انجام می‌شود…
نسرین ترابی با مروری بر ده سال برگزاری مراسم روز عکس تاریخی ضمن نمایش عکس‌ها و پوسترهای این ده سال از همه‌ی کسانی که در این را با آن‌ها همراه بوده‌اند نام برد و ضمن گرامیداشت یاد دکتر محسن جعفری‌مذهب و پروفسور عدل در این مسیر خواهان ادامه‌ی برگزاری این روز و ثبت عنوان «روز عکس تاریخی ایران» در تقویم رسمی کشور شد.
همچنین با اعلام تأسیس انجمن فرامرزی پژوهش و مطالعه قاجار در پاریس توسط خانم دکتر منیعی از نوادگان ملک قاسم میرزا از حاضرین خواست در صورت تمایل به این انجمن بپیوندند.
سیدجواد هستی با نمایش یک نماهنگ تصویری از فعالیت‌های پروفسور عدل مسائلی را در ارتباط با کاخ گلستان مطرح نمود و جلسه پرسش و پاسخ پیرامون مسائل مربوط به ساماندهی عکس‌های آلبوم خانه کاخ گلستان در حضور دکتر نامور مطلق مسئول کمیته فرهنگی یونسکو و دکتر نصرتی رئیس کاخ گلستان و کارشناسان ایشان ادامه پیدا کرد. با توجه به مسائل مطرح‌شده دکتر نامور مطلق و دکتر نصرتی پیشنهاد ادامه این نشست در کاخ گلستان را دادند که با موافقت حاضرین بنا شد تا کمتر از یک ماه دیگر در محل کاخ گلستان بحث ادامه پیدا کند.
در این نشست دکتر نصرتی اعلام کردند هرکدام از پژوهشگران و مراجعین به مرکز کاخ گلستان که در مورد نحوه‌ی برخورد با تقاضایشان از این مجموعه مشکلی پیداکرده‌اند با خود ایشان مستقیم تماس گرفته و مسائلشان را پیگیری نمایند . این نشست به درخواست نسرین ترابی و مژگان طریقی مدیر سایت بررسی عکس‌های تاریخی ایران و همکاری صمیمانه‌ی دکتر اعتمادی رئیس کمیته ارتباطات یونسکو در سالن اجتماعات این مرکز برگزار شد.
در این نشست مهمانانی از مرکز مطالعات و پژوهش‌های سیاسی وزارت خارجه ، مدیران پژوهشگاه میراث فرهنگی، اساتید دانشگاه‌های مشهد و آستان قدس رضوی ، ایکوم و…حضور داشتند.
در پایان دکتر نامور مطلق هدایایی به‌رسم یادبود به سخنرانان اهدا نمودند .
با تشکر از رضا فراستی و موسسه تاریخ معاصر برای چاپ بروشور و شیوا تراب نیا برای تهیه گزارش تصویری و طراحی بروشور
۲۴ آذر ۱۳۹۷
منبع: پایگاه عکس چیلیک
