#در_چنین_روزی ۲۶ دسامبر ۲۰۰۳، عطاالله طاهرکناره (Atta Kenare)، عکاس ایرانیِ خبرگزاری فرانسه در چهل و هفتمین دوره برگزاری مسابقه عکس مطبوعاتی جهان / World Press Photo در بخش تک عکس خبری/Spot News در سال ۲۰۰۴ با عکسی ماندگار از زلزله بم به مقام دوم دست یافت.
پس از زمین لرزه ای که شهر تاریخی بم را در نخستین ساعات روز ۲۶ دسامبر با خاک یکسان کرده بود، پدری تن بی جان دو فرزندش را حمل می کند تا آنها را به خاک بسپارد.
گرد و غبار ناشی از واژگون شدن دیوار و سقف خانه‌ها اجازه نداده بود تا محفظه‌های هوایی در زیر آوار به وجود آیند؛ تا شاید! باعث نجات جانی شوند.
لرزش اولیه، تنها حدود ۲۰ ثانیه کشید اما بیش از ۲۵۰۰۰ نفر را در زیر تلّی از خاک مدفون کرد و در برخی موارد سبب کشته شدن تمامی اعضای یک خانواده شد.
میزان تلفات سنگین این حادثه، به این واقعیت برمی گشت که خانه های سنتی خشتی-گلی شهر بم و روستاهای اطراف مرکز زمین لرزه با وجود شدت و شکل حرکت زمین در این لرزش به راحتی بر سر مردمانی که در خواب بودند، آوار شده بود.
به گفته‌ی عکاس، عکس مربوط به فردای روز زلزله بم است در حاشیه شهر بم و در روستای بروات(بورا). قاسم مجیدی و علی اکبر مجیدی هر دو پسر قربانی زمین لرزه در آغوش پدر بودند که با فاصله‌ای اندک از هم در سنین نوجوانی به سر می بردند و حالا از جمله آمار قربانیان زمین لرزه بم به شمار می آمدند.
این عکس که به نمادی از زمین لرزه تبدیل شد در فرصت حضور چهار روزه عکاس از نخستین زمان بعد از وقوع حادثه در استان کرمان و شهر بم به ثبت رسید و توانست در اندک زمانی، در اغلب خبرگزاری ها و روزنامه های معتبر همچون: Times، Newsweek، Paris Match و … منتشر شود.
با وجود اینکه دیگر عکاسان هم در ثبت عکس از زلزله بم و تهیه گزارش تصویری -حتی در همین موقعیت و همین موضوع- بسیار کوشیدند و سعی فراوانی کردند، ولی این عکس از «عطا کناره» توانست با ارسال از سوی آژانس عکس خبرگزاری AFB به مسابقه جهانی عکس مطبوعاتی ورلدپرس فتو به توفیقی ماندگار دست پیدا کند.
رضا دقتی عکاس نامدار ایرانی که در آن سال از اعضای گروه داوری عکس های جایزه ورلدپرس فتو بود در ضمن صحبتی که با عکاس در پاریس داشته است بیان کرده بود که این عکس در نشست داوری بسیار بحث برانگیز پیش رفت و در بخش تک عکس خبری/ Spot News درخشید و با وجود موضوعی چون جنگ آمریکا و عراق که در صدر اخبار رسانه های جهان بود، رتبه دوم عکس سال را کسب کرد و بدین شکل توانست پس از سالها برای نخستین بار، نگاه یک عکاس ایرانی دیگر را در بزرگ ترین و معتبرترین مسابقه عکس مطبوعاتی جهان مطرح کند.
عطا الله طاهرکناره، آموزش دیده دفتر انجمن سینمای جوانان ایران در کرج است و کار عکاسی خبری را از سرویس عکس روزنامه همشهری آغاز کرد و سپس به عنوان عکاس خبرگزاری فرانسه/ AFB مشغول به کار شد.
عطا کناره علاوه بر عکاسی، چند فیلم کوتاه برای انجمن سینمای جوان و چند برنامه برای صدا وسیمای ایران نیز ساخته است.
در آن سالها مطلبی به بهانه این عکس در روزنامه همشهری منتشر شد:
“…عطاء، جایزه ورلدپرس فتو را برد. این جمله‌ای ساده است، اما باید عکاس باشی تا معنی واقعی آن را بفهمی … ورلدپرس فتو رویای عکاسان مطبوعاتی در تمام دنیا است… چیزی شبیه اسکار برای سینماگرها.
پیش از این تنها یک بار این جایزه به یک عکاس ایرانی رسیده بود. سیف الله صمدیان سال ها قبل این جایزه را در بخش زندگی روزانه برد. عطاء در سال های نخست انتشار همشهری جوان‌ترین عکاس مطبوعات ایرانی بود. چهره کودکانه ای داشت – اساسا به اصطلاح baby face است.
بنابراین شاید آن روزها کسی فکر نمی کرد چنین موفق شود. هرچند کسانی که او را از نزدیک می شناختند، می دانستند تا چه اندازه پیگیر، سمج و خستگی ناپذیر است… کوشید و شد!
مردی که اجساد فرزندان دو قلویش را بر دوش داشت، به سوی گورستان می رفت، با چهره ای مسخ شده و پوشیده از خاک … تعداد زیادی از عکاسان مطبوعات این صحنه را دیدند و از آن عکس گرفتند. عطا اما، با مرد رفت، تا گور، تا آخر.
دوستی که عطا را در آن موقع دیده بود می گفت او پشت دوربین گریه می کرد. درآمدن اشک، موقع عکاسی دردسر بزرگی است، دید آدم را تار می کند و نمی گذارد درست صحنه راببینی. عکاس ها کمتر پشت دوربین گریه می کنند. آنها در شرایط فاجعه، خودشان را پشت دوربین پنهان می کنند.
دوربین، سپر آنها می شود در برابر هجوم فاجعه. اما فاجعه ای که جلو چشمان عطا بوده سپر را شکست.
روز بعد عکس های عطاء از این صحنه در صفحه نخست تعداد بسیار زیادی از روزنامه های جهان چاپ شد. همان موقع می شد حدس زد که این عکس، سمبل زلزله بم خواهد شد.
از حوادث بزرگ، هزاران عکس و ساعت ها فیلم خبری تهیه و منتشر می شود، اما وقتی تب و تاب ماجرا تمام شد و غبارها نشست، معدودی از این تصاویر در یادها می مانند.
عطاء با این عکس، خاطره تصویری زلزله بم را تسخیر کرده است…”
ترجمه و تنظیم: مریم خداوردی
————————————————————————————————————————–
برای مشاهده دیگر عکس های مشهور و جریان ساز در تاریخ عکاسی می توانید هشتگ #در_چنین_روزی را در سایت پایگاه عکس چیلیک و صفحه این رسانه در شبکه اجتماعی تلگرام، اینستاگرام و توئیتر دنبال کنید/.
